İlamsız İcra

İlamsız icra, alacaklının ilâm ya da ilâm niteliğinde bir belgeye bağlı olmayan para veya teminat alacağı için başvurabileceği takip yoludur. Beraberinde eğer alacaklı, borcun varlığına dair bir ilam bulunduruyorsa ilamsız takipte bulunduğu takdirde hakkın kötüye kullanılması sonucuna varılacaktır

Alacağın konusu şey, para veya teminat alacağı haricinde ise ilamsız icraya buşvurulamaz. Eğer alacağın konusu ilamsız icraya konu olacak bir şey değilse, alacaklı dava açmak sureti ile bir ilam elde etmeli ve ilamlı icraya başvurmalıdır. Örnek verecek olursak abonelik sözleşmelerinden kaynaklanan para alacaklarında ilamlı icra takibi yoluna gidilmesi gerekmektedir. Ancak ilamlı icrada bir mahkeme kararı gerekirken ilamsız icrada tam tersi bir mahkeme kararı gerekmeden borçlunun mallarına hukuken el koyma durumu olacaktır.  Bu sebeple ilam dayanmayan icra hususunda, borçlu-alacaklı menfaat dengesi çok iyi ayarlanmalıdır. Ve bu konuda uzman bir icra avukatından destek alınması elzemdir.

İlamsız İcra Takibinin Aşamaları

İlamsız icra takibi bakımından sırasıyla izlenecek yollar kanunda belirtilmektedir. Öncelikli gereken, alacaklının yapacağı takip talebidir. Bunun beraberinde ise borçluya tebliğ edilen ödeme emri gelmektedir. Kendisine tebliğ edilen ödeme emrine riayet etmeyen borçlu hakkında haciz işlemi başlatılarak fiili haciz gerçekleşir ve elde edilen mallar açık arttırmada satılır. Bu uygulamada cebri icra olarak adlandırılır. Alacaklı da alacağını bu bahsettiğimiz hiyerarşinin sonucunda elde etmiş olur.

İlamsız icra takibi bakımından herhangi bir belge veya mahkeme kararına ihtiyaç duyulmamaktadır. Sadece alacaklı olduğunu iddia eden kişinin beyanı yeterli olacaktır. Uygulamada en çok merak edilen husus, boşanma davası sonucunda hakimin hükmettiği ödenmeyen nafaka borcudur. Bu borç, ilamlı icra takibinin konusunu oluşturur. İlamsız icra için gereken şartları karşılamamaktadır.

İlamsız İcra Takibi Nerede Açılabilir?

İlamsız icra takibi başlatabilmek için icra dairesine, borcun varlığını bildirerek takip talebinde bulunulması gerekmektedir. Alacaklının yapacağı bu talep sonrasında, borçluya ödeme emri tebliğ edilir. Tebligatı, borçlu aldığı andan itibaren takip süresi başlamış olacaktır. Kendisine ödeme emri tebliğ edilen borçlu için ise, 7 gün içerisinde borca itiraz hakkı gündeme gelecektir.

Ödeme Emrine İtiraz Sebepleri

İlamsız icrada, borçlu olduğu iddia edilen kişiye icra dairesi tarafından ödeme emri gönderilmektedir. Sadece, “Bu kişinin bana borcu var.” denilmesi sureti ile ilamsız icra takibi başlatılabilmektedir. Kanun koyucu, borçluyu savunmasız bırakmak istememiş, bu kadar kolay bir şekilde başlatılan takibe karşılık borçlunun itiraz alanını genişletmeye çalışmıştır. Ödeme emrine itiraz iki şekilde yapılacaktır. Bunlar;

İmzaya İtiraz

Alacaklı olan kişi, adi bir senetten yola çıkarak icra takibi başlatmış olabilir. Böyle bir durumda ise borçlu, senedin altındaki imzanın kendisine ait olmadığını söyleyerek imzaya itiraz edebilecektir. Borçlu, eğer imzaya itiraz yolunu seçecekse bunu çok açık ve net ileri sürmelidir. İmzaya itirazla beraber, herhangi bir çelişkiye mahal vermeyecek düzeyde itirazlar da ileriye sürülebilecektir.

Borca İtiraz

Borca itiraz, imzaya yapılan itiraz dışında kalan tüm itirazlara verilen genel addır. Borçlu, borca itiraz ederken hiçbir neden bildirmek zorunda değildir. Ancak borca itiraz anında bir veya birkaç sebep ileri sürmüşse, bu sebeplerle bağlı kalacaktır.

İlamsız icrada borcun tamamına itiraz edileceği gibi bir kısmına da itiraz edilebilmektedir. Kısmi itiraz yapacak borçlu, kısmi itiraz yaptığını belirtmeli ve itiraz edeceği borcun miktarını da yine açıkça ileri sürmelidir. Aksi halde yaptığı itiraz bir sonuç doğurmayacak ve hiç itiraz edilmemiş sayılacaktır. Yapılan itiraz sonrasında ise borçtan kurtulma davası açılmalıdır. İlamsız icrada görevli mahkeme ise İcra Mahkemeleridir.

İlamsız İcra Yolu ile Yapılabilecek Takipler

Genel Haciz Yoluyla Takip

İlamsız icra denilince akla gelen ilk takip yolu budur. Bu yola başvuracak alacaklının, herhangi bir belgeye sahip olması gerekmez. Sadece alacaklı olduğu iddiası bu yola başvurmak için yeterli ve geçerlidir.

Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yoluyla Takip

Bu yol ile takip başlatılması için, alacaklının muhakkak bir kambiyo senete (bono, çek, poliçe) sahip olması gerekmektedir. Alacaklı bu belirtilen kambiyo senetlerinden birisine sahipse bu yol ile icra takibi başlatabilir. Ancak alacaklının bu yol ile takip başlatma zorunluluğu yoktur. Genel icra yolu ile takipte başlatma seçeneği mevcuttur. Bu yolun alacaklıya artısı, hızlı ve kısa olmasıdır fakat hangi yol ile takip başlatacağına dair son seçim yine alacaklıdadır.

Kiralanan Gayrimenkullerin ilamsız Tahliyesi

Kira sözleşmeleri bakımından bir borç ilişkisi gündeme geldiği durumlarda kural, ilk önce Sulh Hukuk Mahkemesine dava açıp bir ilam elde etmek ve o elde edilen ilama dayanarak takip başlatmaktır. Ancak HMK m.4 uyarınca “Kiralanan taşınmazların, ilamsız icra yoluyla tahliyesine ilişkin hükümler ayrık olmak üzere” bu kurala bir istisna getirilmiştir.

Kanun hükmünde belirtilen bu istisnanın uygulanabilmesi için birtakım şartlar mevcuttur; Kira bedelinin ödenmemiş olması, geçerli ve yazılı bir tahliye taahhüdü bulunmasına rağmen zamanı geldiği zaman tahliyenin gerçekleştirilmemiş olması. Bu iki şarttan birisi eğer somut olayda bulunuyor ise, istisna madde hükmünden yararlanılabilecektir.

Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla İlamsız Takip

Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla ilamsız icrada mevcut alacak, taşınır veya taşınmaz rehni ile teminat altına alınmıştır.  Vade dolduğu zaman borç ifa edilmezse alacaklı, borca karşılık gösterilen rehnin paraya çevrilmesini icra dairesinden isteyebilir. Alacaklı, rehnin paraya çevrilmesini ilamsız takiple isteyebilir. Örnek verecek olursak; kredi ile ev sahibi olduktan sonra, borcun ödenmemesi durumunda banka, verdiği krediye karşılık olan parayı alabilmek için icra dairesine başvurarak evi sattırabilir. Eğer alacaklının mevcut alacağı bir belge ile ispatlanabiliyorsa, alacaklı ilamlı icra takibi başlatmak durumundadır.

İlamsız icra, rehinli alacaklar hususunda ise rehin paraya çevrilmesi yoluna başvurulmadan icra ve iflas yoluna başvurulamaz. Eğer rehnin paraya çevrilme yoluna başvurmadan takip başlatılacak olursa, yapılan şikayet sonucu bu işlem iptal olacaktır.

İlamsız icrada iptal için başvuru süresi ise sınırsızdır. Rehinli alacaklar hususunda ise rehin paraya çevrilmesi yoluna başvurulmadan icra ve iflas yoluna başvurulamaz kuralının istisnaları bulunmaktadır. Bunlar;

• Sermaye Piyasası Kanunu’nda tanımlanan konut finansmanından kaynaklanan rehinle temin edilmiş alacaklar ile Toplu Konut İdaresi Başkanlığı’nın rehinle temin edilmiş alacaklarının takibinde,
• Kambiyo senedine bağlanan alacakların takibinde,
• İpotekle temin edilmiş faiz ve yıllık taksit alacaklarının takibinde
• Gemi üzerinde akdi veya kanuni rehin hakkı olan alacaklının tarafı olduğu takipte

Bu hususlarda kural uygulanmayacaktır.

Sık Sorulan Sorular

Konuyu tam anlamıyla anlamak adına aşağıda ziyaretçilerimizden gelen soruları derledik ve cevaplandırdık.

İlginizi çekebilecek diğer makalelerimiz.

• İfa İmkansızlığı Nedir?
• Tüketici Hakem Heyeti Başvurusu ve Dilekçesi
• Tahliye Taahhütnamesi