İşçilerin Yıllık İzin Hakkı ve Süreleri

İşçilerin Yıllık İzin Hakkı ve Süreleri

İşçilerin yıllık izin hakkı ve yıllık izin süreleri, gerek İş Kanununca gerek Anayasa tarafından sosyal devlet ve onun getirmiş olduğu bir takım haklar adı altında düzenlenmiş ve işçilere tanınmıştır. Günümüz iş hayatının yoğun ve devamlı temposu neticesinde, işçilere dinleme veya temel ihtiyaçlarını gidermeleri ve en azından haftanın bir gününü kendilerine ayırabilmeleri için kanun tarafından konuyla ilgili düzenlemelere gidilmiştir. Bu yazımızda dinlenme, haftalık, ulusal ve genel tatiller ile birlikte yıllık izin gibi konulara değinilecektir.

İşçilerin Dinlenme Hakkı

Anayasanın sosyal devlet olma ilkesi ve bu ilke gereğince sosyal hakların işçilere sağlanabilmesi için, Anayasanın 50.Maddesin’de işçilerin dinlenme haklarına yer verilmiştir. İşçilerin yıllık izin hakkı ve süreleri İş Kanunu madde 68’de ise,  ara dinlenmelerinin süreleri ve koşulları düzenlenmiştir. Kanunun 1.fıkrasında verilecek olan ara dinlenmesinin, o bölgenin gelenek ve işin koşullarına göre ayarlanacağı belirtilmiştir. Devamında ise işin süresine göre verilecek olan ara dinlenmeleri belirtilmiştir. İş Kanunu Madde 68/1uyarınca günlük çalışma sürelerine göre verilecek olan ara dinlenme ise şu şekildedir:

  • Dört saat veya daha kısa süreli işlerde onbeş dakika,
  • Dört saatten fazla ve yedi buçuk saate kadar (yedi buçuk saat dahil) süreli işlerde yarım saat,
  • Yedi buçuk saatten fazla süreli işlerde bir saat.

İş Kanunu madde 68 devamı fıkralarında ise, ara dinlenmesinin aralıksız verileceği belirtilmiş ve bu sürelerin geleneksel veya mevsimsel faktörlere göre değerlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir. İş K. m.68 Son fıkrada ise ara dinlenmelerinin çalışma süresinden sayılmayacağı belirtilmiştir. Son fıkra hükmüne göre, işveren ara dinlenmeden sayılan süreler için işçiye ücret ödemek durumunda olmadığı düzenlenmiştir. İşverenin kanun tarafından korunan ara dinlenme hakkını işçiye vermemesi halinde, işveren idari para cezasıyla karşı karşıya gelecektir. İşçinin belirtilen ara dinlenme sürelerinde çalıştırılması halinde ise, işveren tarafından kendisine fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekir.

İşçinin Ücretli Hafta Tatili

İş Kanunu madde 46’da hafta tatili ücreti düzenlenmiştir. Hafta tatili ise, bir hafta içerisindeki 24 saatlik dinlenme süresi olarak tanımlanmıştır. İşçinin haftalık tatil hakkından yararlanabilmesi için İş Kanunu madde 63’de belirtilen iş günlerinde çalışmış olması şartı aranmıştır. İş Kanunu madde 63’te belirtilen iş günlerinin neler olduğuyla ilgili detaylı bilgi almak için ve işçinin çalışma süresi hakkında daha fazla bilgi edinmek için diğer yazılarımıza göz atabilirsiniz.

Haftalık ücretli tatilinin ne zaman kullandırılacağı ise kanunda düzenlenmediği için Pazar günü kullandırılmak zorunda değildir. İş faaliyetini Pazar günü de sürdüren iş yerleri açısından, haftalık iznin Pazar günü yerine hafta içine denk gelen bir gün kullandırılması mümkündür. Ancak bu sürenin kesintisiz olarak kanunda belirtildiği üzere en az 24 saat olması gerekmektedir. Haftalık tatil ücretinin alacak hakları ise, 5 yıllık zamanaşımına tabi tutulmuştur. Hafta tatilinde tatil yapan işçi, İş Kanunun 46 ve 50. Maddelerine göre asıl ücreti üzerinden tam ücret hakkına sahiptir. Ancak işçinin hafta tatilinde çalışmış olması halinde alacağı ücret zamlı olacaktır. İşçi hafta tatilinde çalışmış olması halinde alacağı ücret, günlük ücretinin 2,5 katına denk gelecektir.

İşçinin Yıllık Ücretli İzin Hakkı

İş Kanunu madde 53’te işçilerin işe başladıkları tarihten itibaren en az 1 yıl çalışmış olmaları halinde yıllık izine hak kazanacakları öngörülmüştür. Bu bir yıllık süreye deneme süreleri de dahil edilmiştir. Kanun, işçilerin yıllık izin hakkından yararlanabilmesi için, mevsimlik ve kampanya işçilerinden olmama koşulu öngörmüştür. Ayrıca aynı kanunun 2.fıkrasında yıllık izin hakkı kazanan işçinin, bu hakkından vazgeçemeyeceği düzenlenmiştir. Yıllık izin ücretinin ödenmesi ise aynı kanunun 57.maddesinde düzenlenmiştir. İş Kanunu madde 57’ye göre işçinin yıllık ücretli izin başlamasından önce, işveren tarafından yıllık izin ücretinin peşin olarak veya avans olarak işçiye ödenmesi gerektiği kesin hükme bağlanmıştır.

Ücretli yıllık izinden yararlanabilmek için işçinin 1 yıldır aynı işyerinde çalışıyor olması aranmıştır. Ayrıca 1 yıllık sürenin hesaplanmasında iş sözleşmesinin yapıldığı tarih değil, işe başlama tarihi esas alınır.  İşçilerin yıllık izin hakkı ve süreleri işyerinin devri veya miras kalması gibi işverenin değiştiği hallerde, yıllık izin hesabında bu süreler de hesaba katılır. İşçinin aynı işverene ait farklı işyerlerinde çalıştırılması halinde ise süreleri birleştirme yoluna gidilir. İşçinin yıllık izine hak kazanması için 1 yıllık çalışma gereksinimi bazı haller sebebiyle kesintiye uğrayabilmektedir. İş Kanun madde 54/2’de bu durumla ilgili düzenlemeye gidilmiştir.

Yıllık izin

Yıllık İzin bakımından Çalışılmış Sayılan Haller:

İş hukukunda işçinin yıllık izin (ücretli) hesabında çalışmadığı süreler hesaba dahil edilmezler. Ancak bazı haller vardır ki çalışılmış olarak sayılırlar.  Çalışılmış sayılan bu haller ise İş Kanun Madde 55’de düzenlenmiştir. Kanunda sayılan sürelerin yanında İş Kanunu madde 56/6’da sayılan işçiye 4 güne kadar verilen ücretsiz yol izni de çalışılmış sayılan sürelerden sayılır. Kanunda sayılan çalışılmış süreler sınırlı kabul edilmiş ve kıyas yoluyla çoğaltması öngörülmemiştir.

  • İş Kanun Madde 55/1/a: İşçinin uğradığı kaza veya tutulduğu hastalıktan ötürü işine gidemediği günler.
  • İş Kanun Madde 55/1/b: Kadın işçilerin 74 üncü madde gereğince doğumdan önce ve sonra çalıştırılmadıkları günler.
  • İş Kanun Madde 55/1/c: İşçinin muvazzaf askerlik hizmeti dışında manevra veya herhangi bir kanundan dolayı ödevlendirilmesi sırasında işine gidemediği günler (Bu sürenin yılda 90 günden fazlası sayılmaz.).
  • İş Kanun Madde 55/1/d: Çalışmakta olduğu işyerinde zorlayıcı sebepler yüzünden işin aralıksız bir haftadan çok tatil edilmesi sonucu olarak işçinin çalışmadan geçirdiği zamanın onbeş günü (işçinin yeniden işe başlaması şartıyla).
  • İş Kanun Madde 55/1/e: maddede sözü geçen zamanlar
  • İş Kanun Madde 55/1/f: Hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil günleri.
  • İş Kanun Madde 55/1/g: 3153 sayılı Kanuna dayanılarak çıkarılan yönetmeliğe göre röntgen muayenehanelerinde çalışanlara pazardan başka verilmesi gereken yarım günlük izinler.
  • İş Kanun Madde 55/1/h: İşçilerin arabuluculuk toplantılarına katılmaları, hakem kurullarında bulunmaları, bu kurullarda işçi temsilciliği görevlerini yapmaları, çalışma hayatı ile ilgili mevzuata göre kurulan meclis, kurul, komisyon ve toplantılara yahut işçilik konuları ile ilgili uluslararası kuruluşların konferans, kongre veya kurullarına işçi veya sendika temsilcisi olarak katılması sebebiyle işlerine devam edemedikleri günler.
  • İş Kanun Madde 55/1/ı: Ek 2. maddede sayılan izin süreleri,
  • İş Kanun Madde 55/1/j: İşveren tarafından verilen diğer izinler ile 65 inci maddedeki kısa çalışma süreleri.
  • İş Kanun Madde 55/1/k: Bu Kanunun uygulanması sonucu olarak işçiye verilmiş bulunan yıllık ücretli izin süresi.

İşçilerin Yıllık Ücretli İzin Süreleri Ne Kadardır?

Yıllık izin hakkı ve ücretli izne ilişkin süreler İş Kanun Madde 53/4’de düzenlenmiş olup, işçinin işyerinde geçirdiği hizmet süresine şu şekilde verilir:

  • Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara on dört günden,
  • Beş yıldan fazla on beş yıldan az olanlara yirmi günden,
  • On beş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmi altı günden,

Az olamamak kaydıyla yıllık izin verilir.

Not: Yıllık izin hakkından yararlanacak olan yer altı işlerinde çalışan işçiler yani maden işçilerinin, yıllık ücretli izin süreleri İK Madde 53/4’de belirtilen sürelere dörder gün arttırılarak uygulanması gerekir.

İşçilerin yıllık ücretli izin süreleri, işveren yanında geçirdikleri süre esas alınmak suretiyle hesaplanmıştır. İş K.m.53/4’te açıkça anlaşılacağı üzere işçilerin 1-5, 5-15 ve +15 yıllık hizmet süreleri üzerinden tespit yapılmıştır. Ayrıca maden işçilerine için, kanunda belirtilen ücretli izin sürelerine ek 4 gün fazla izin verileceği öngörülmüştür. İşçilerin yıllık izin hakkı ve süreleri Aynı kanunun devamı olan 5.fıkrasında ise, 18 yaşını doldurmamış (küçük yaştaki işçilere), 50 yaş ve üzeri işler için öngörülen ücretli izin sürenin 21 günden az olmayacağı belirtilmiştir. İzin sürelerinde esas alınan hizmet süreleri, İş Kanunu Madde 54 hükümlerince hesaplanır. İşçinin yıllık izin süresi işçinin kıdemine göre hesaplanır. Yıllık izin hesaplamaları ve tespiti Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği Madde 9’da belirtilmiştir.

Yıllık Ücretli İzin Süresinden Sayılamayacak Haller

İş hayatı gereğince işçilerin yıllık izinleri ulusal veya bayram tatillerine denk gelmekte, hatta hastalık gibi sebeplere bağlı olarak yıllık ücretli izin dışında izin kullanmaktadırlar. Bu gibi nedenlerin yıllık izin (ücretli) hesabında hesaba katılıp katılmayacağı 4857 sayılı İş Kanunu Madde 56’da güvence altına alınmıştır. İşçinin bir yıllık çalışma süresi içerisinde hastalık veya dinlenme gibi sebeplere bağlı olarak aldığı ücretli veya ücretsiz izinler, yıllık iznin hesabında mahsup edilmeyeceği İş Kanunu madde 56/4’te açıkça belirtilmiştir. Ayrıca İş Kanunu madde 56/5’te işçiye tanınan yıllık ücretli iznin, ulusal tatil veya bayram tatili günlere denk gelmesi halinde bu sürelerin izin sürelerine dahil edilmeyeceği kabul edilmiştir. Söz konusu yıllık iznin belirtilen tatil günlerine denk gelmesi halinde, işçinin yıllık ücretli izni tatil süresi kadar uzayacaktır.

Yıllık Ücretli İznin Sonraki Yıllara Aktarılması

Çalışan işçilerin yıllık ücretli iznini, işverenle anlaşmak suretiyle sonraki yıllara aktarıp sonraki yıldaki yıllık izinle birlikte kullanması mümkün değildir. İş Kanununun 53 ve 54. Maddelerinde, kazanılan izin hakkının sonraki yılda kullanılması gerektiği ve bu haktan ise vazgeçilemeyeceği hükümlerine yer verilmiştir. Yargıtay tarafından kabul edilen görüş ise belirtilen yöndedir.  İşçilerin yıllık izin hakkı ve yıllık izin süreleri, Yargıtay ücretli izin hakkından vazgeçilemeyeceğini kamusal düzene bağlamıştır. Ayrıca işçi tarafından talep edilen yıllık ücretli iznin, işveren tarafından bahanelere sığınılarak kullandırılmaması halinde işçinin haklı nedenle feshine dayanarak iş sözleşmenin feshedilmesi gündeme gelecektir.

Yıllık Ücretli İzinde Çalışma Yasağı

İş Kanun Madde 58 uyarınca işçiye tanınmış olan yıllık ücretli izin dönemi içerisinde, işçinin başka bir işte ücret karşılığı çalıştığı tespit edilirse, işveren yıllık izin ücretini geri alabilecektir. Kanun tarafında işçiye tanınan dinlenme hakkının bu şekilde kullanması çalışma yasağı şekilde kabul edilmiştir.

İş Sözleşmesinin Feshi Halinde İzin Ücreti

Yıllık İzin

Belirtilen kanun hükmüne göre iş akdi sona eren işçinin hak etmiş olduğu, ancak iş sözleşmesinde haklı nedenle feshedilmesi dolayısıyla kullanamadığı yıllık izine ilişkin ücret alacağı iş sözleşmesini bitmesiyle başlar. İş sözleşmesinin, haklı bir sebeple ya da işçinin kendi isteği ile sona ermesinin hiçbir önemi bulunmamaktadır. İşçinin burada dikkat etmesi gereken nokta zamanaşımı süresidir. Yıllık izinde zamanaşımı süresi de iş akdinin bitiminde itibaren başlar ve 5 yılda kullanılmaması halinde düşer.

Yıllık izin alacakları için gecikme faizi işverenin temerrüde düşürüldüğü andan itibaren hesaplanmaktadır. İş Kanunu Madde 34/1 uyarınca yıllık izin ücretine uygulanacak olan faiz mevduata uygulanan en yüksek faizdir. Yıllık izin alacaklarına ilişkin açacağınız davada zamanaşımı ve tespite yönelik hüsrana uğramamak için, alanında uzman bir iş hukuku avukatından hukuki danışmanlık hizmeti almak sizlerin yararına olacaktır.

İşçinin Yol İzni Nedir?

İş Hukuku’na yol izni, işçinin yıllık izin hakkını kullandığı anda doğabilmektedir. Yıllık izinini, işyerinin bağlı olduğu şehirden başka bir yerde geçirmek isteyen işçinin talep etmesi halinde, gidiş ve dönüş hesabı yapılarak en fazla 4 güne kadar ücretsiz olarak işveren tarafından verilen izne yol izni denilmektedir. İşçinin bu haktan yararlanabilmesi için, yıllık ücretli iznini işyeri dışında bir şehirde geçireceğinin belgelemiş olması şarttır.

Sık Sorulan Sorular

Yıllık izin konusunun tam anlamıyla anlamak adına aşağıda ziyaretçilerimizden gelen soruları derledik ve cevaplandırdık.

6 ayını dolduran işçi yıllık izin kullanabilir mi?

İş Kanunu’na göre işçinin yıllık izin hakkını kullanabilmesi için çalıştığı işte 1 yılını doldurmuş olması gerekmektedir.  Bu sebeple 6 ayını dolduran işçi yıllık izin hakkını kullanamaz.

Yıllık izin kaç gün 2021?

2021 yılı itibariyle işçiye tanınan yıllık ücretli izin işçinin kıdemine yani işe başladığı tarihten itibaren geçen yıla oranla değişmektedir. Kıdemi 1 yıldan 5 yıla kadar olan işçiye 14 gün; kıdemi 5 yıldan fazla 15 yıldan az olan işçiye 20 gün; kıdemi 15 yıldan fazla olanlara ise 26 günden az olmamak kaydıyla 2021 yılı itibariyle yıllık izin verilir.

İlginizi çekebilecek diğer makalelerimiz.

Bunları da Beğenebilirsiniz

1 Yorum

  • Özlen 2 yıl ago Cevapla

    08.04.2008 tarihinden buyana aynı şirkette çalışmaktayım hersene istediğim tarihte iznimi kullanırdım ama bu yıl istediğim halde izine cikamadim hasta oldu calistim cocuguma bakan yok yine calistim enson 30.06.2020 de yıllık izine ciktim 16 aydır yıllık izine çıkamıyorum iş hakkımı fes edebilirmiyim

Yorum Yazın