Mirastan Çıkarma Nedir (Iskat)

Mirastan çıkarma, miras bırakanın saklı paylı mirasçılarını mirastan ıskat etme yani çıkarma işlemidir. Miras bırakan ve onun saklı paylı mirasçıları arasındaki aile bağının mirasçının olumsuz bir davranışı yüzünden kopması, onun miras sıfatından yararlanmaya layık olmadığını anlamına gelmektedir ve bu sebeple de mirastan çıkarma işlemi yapılır. Aile bireyleri arasında gerçekleşen olumsuz ve kabul edilemeyecek olan bazı haller, onların miras haklarının korunmasını vicdanen engel oluşturur bu sebeple de aile bireyleri, mirastan çıkarma işlemine mesafeli olmuşlardır. Miras bırakının veya diğer aile bireylerinin vicdanlarını rahatlatmak ve gerçekleştirilen haksızlık karşısında adaletin sağlanabilmesi için, mirastan çıkarma kurumunu MK Madde 510 vd maddelerinde düzenlenmiştir.

Mirastan çıkarma yani ıskat işleminden vazgeçmesi ya da miras bırakanın pişman olması halinde, vasiyetnamenin geri alınmasına (dönmeye) yönelik tasarruf işlemiyle mirasçılıktan çıkarma tasarrufunu geri alınabilir. Mirasçılıktan çıkarma işleminin hüküm doğurabilmesi için, miras bırakanın bu konuda irade açıklamasında bulunması gerekir. Mirasçılıktan çıkarma veya mirastan ıskat işleminin kural olarak vasiyetname ya da  miras sözleşmesi ile yapılması gerekmektedir.

Mirastan Çıkarma Sebepleri

Mirastan çıkarma kanunda iki şekilde öngörülmüş olup şu şekildedir:

• Cezai sebebe bağlı olarak mirasçılıktan çıkarma(Cezai Iskat)
• Borç ödemeden aciz sebebiyle mirasçılıktan çıkarma

Aciz Sebebiyle Mirastan Çıkarma

Mirastan çıkarmanın bir görünümü olan borç ödemeden aciz sebebiyle mirastan çıkarma MK Madde 513’te düzenlenmiştir. Mirasbırakanın bu sebebe dayanarak mirasçılıktan çıkarma tasarrufunda bulunabilmesi için iki şartın gerçekleşmiş olması gerekmektedir. TMK‘da öngörülen şartlar şu şekildedir:

• Mirastan çıkarılacak olan altsoyun aczine yönelik alacaklılar tarafından Aciz Belgesi’nin alınmış olmasıdır.
• Hakkında aciz belgesi alınmış olanın saklı payının yarısının, onun doğmuş ya da doğacak olan çocuklarına özgülenmiş olmasıdır.

Aciz sebebiyle gerçekleştirilen mirastan çıkarma tasarrufunun hükümsüzlüğü MK Madde 513/II’de düzenlenmiştir. Bu kanun hükmüne göre miras açıldığında, aciz belgesinin hükmü kalmamışsa veya aciz belgesinde belirtilen borcun tutarı miras payının yarısını aşmıyorsa, mirastan çıkartılanın açtığı İptal Davası neticesinde mirasçılıktan çıkarma tasarrufu iptal olur.

Cezai Iskat

Cezai veya cezai mirastan çıkarma, miras bırakan veya onun aile bireylerine karşı gerçekleştirilen cezai fiil ya da hukuki yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde ortaya çıkar. Cezai mirasçılıktan çıkarmanın gerçekleşebilmesi için, saklı paylı mirasçıların paylarının tamamından veya kısmi olarak yoksun kılınmaları şarttır. Saklı paylı olmayan diğer mirasçıların mirastan yoksun bırakılması mirasçılıktan çıkarma işlemi değildir. Saklı paylı olmayanlara yönelik gerçekleştirilen bu işlem, mirastan uzaklaştırma veya mirastan yoksunluk (MK Madde 578)olarak tanımlanabilir.

Cezai Sebeple Mirastan Çıkarmanın Şartları

Mirastan çıkarmanın işleminin geçerli sayılabilmesi için MK Madde 510’da sayılan sebeplere dayanıyor olması gerekmekle birlikte, o sebepler şu şekildedir:

• Mirasçının, mirasbırakan veya mirasbırakanın yakınlarına karşı ağır bir suç işlemesi.
• Mirasçının, mirasbırakana veya mirasbırakanın ailesi üyelerine karşı aile hukukundan doğan sorumluluklarıın önemli ölçüde yerine getirmemesi.

MK Madde 510’da belirtilen ilk sebebi inceleyecek olursak, söz konusu suçun ağır olmakla birlikte aile bağlarını koparacak nitelikte de olması gerekmektedir. Mirasçının gerçekleştirildiği ve Ceza hukuku bakımından suç olarak nitelendirilen fiilin cezalandırılabilirliğinin, mirasçının mirastan çıkarılması açısından bir önemi yoktur. Burada önemli olan mirasçının işlediği suç sebebiyle aile bağlarının kopmuş olmasıdır.  Mirasbırakan veya aile bireylerine karşı işlenen suçun kasıtlı olarak işlenmiş olması gerekmektedir. Mirasçının gerçekleştirdiği fiilin Hukuken uygunluk nedenlerine veya kusurluluk hallerine  dayanması halinde, mirasçılıktan çıkarma işlemi uygulanamaz. Hukuka uygunluk nedenleri ile mirasbırakana veya aile bireylerine zarar veren mirasçı kasıtlı olarak bu fiili gerçekleştirmemiş sayılır. Hukuka uygunluk nedenlerine örnek vermek gerekirse, Meşru Müdafaa veya Hakkın Kullanılmasıdır.

Ceza hukuku bakımında mirasçının gerçekleştirdiği fiilin zamanaşımına uğraması, mirasçılıktan çıkarma işlemine engel oluşturmaz. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi, burada aranan aile bağlarının kopmuş olmasıdır. Cezai fiil neticesinde aile bağları kopmuşsa ve suç için öngörülen zamanaşımı süresi de geçmişse, mirasbırakan mirasçılıktan çıkarma tasarrufunu gerçekleştirilebilir.

Kanunda belirtilen mirasbırakanın yakınları kelimesinden anlaşılması gereken, mirasbırakanla aralarındaki sıkı bağ bulunan kişilerdir. Mirasbırakanın yakınları denildiğinde, onun kan hısımları, kan hısımı bulunmasa dahi mirasbıranla yakınlığı bulunanlar(yakın arkadaş, nişanlı, evlatlık vb.) kabul edilmelidir. Bu kişilere karşı işlenen suçlar aynı miras bırakana karşı işlenmiş gibi sayılacağından, miras bırakan cezai sebebe dayanarak mirsaçılıktan çıkarma tasarrufunda bulunabilecektir.

MK Madde 510’da öngörülen ikinci sebebe gelecek olursak bu sebebin gerçekleşebilmesi için, mirasbırakan veya onun ailesine karşı hukuki yükümlülüklerin ihlali gerekmektedir. Kanunda ön görülen aile üyeleri kavramından anlaşılması gereken mirasbırakanın eşi, kan hısımları, evlatlığı ve nişanlısıdır. Sağ kalan eşin miras payı, kan hısımlarının miras payları, alt soyun miras payı reddedilmedikleri sürece bulunmaktadır. Kanundan doğan yükümlülükler denildiğinde anlaşılması gereken ise Aile Hukuku kapsamındaki sorumluluklardır. Mirastan çıkarmanın aile hukuku yükümlülüklerinin ihlali sebebiyle gerçekleştirilebilmesi için, mirasçının sorumluluğunu kasıtlı olarak yerine getirmemiş olması aranır. Mirasçının yükümlülüğünü kasıtlı olarak ihlal etmesi yeterli olmamakla birlikte, ihlal neticesinde aile bağlarının kopmuş olması gerekmektedir. Aile hukukundan öngörülen yükümlülükler yerine getirilmemiş olmasına rağmen aile bağları olduğu gibi varlığını koruyorsa, mirasçılıktan çıkarma tasarrufu uygulanamaz.

Mirastan Çıkarmanın Hukuki Sonuçları

Mirastan çıkartılan kişi MK Madde 511/1 gereğince, mirastan pay alamaz. Bunun yanında tenkis davası açama hakkı da kaybolur. Mirastan çıkarılanın miras sıfatını kaybetmesi Mirastan Feragat veya Mirasın Reddi(Reddi Miras) kurumunda olduğu gibi, tam veya kısmi olmasına göre hüküm doğurur. Mirastan çıkarılanın mirastan pay alamaması yani miras sıfatını kaybedebilmesi için tam olarak mirastan çıkarılmalıdır. Mirasatan kısmi olarak çıkarılması halinde, kalan kısım için miras sıfatı varlığını korur.

Mirastan çıkartılanın miras payı, mirasbırakanın bu pay üzerinde başka tasarrufta bulunmaması halinde, mirastan çıkartılanın yerinin alan diğer mirasçılara kalır. Mirastan çıkartılan altsoyunun saklı payını isteme hakkı ise, MK Madde 511/III gereğince mümkündür. Miras isteme hakkını kullanmak isteyen mirasçıların, alanında uzman bir hukuki danışmanlık firmasından yardım almalarını şiddetle öneririz. Bunun sebebi ise hukuki durumlara aşina olmayan bireylerin, tek başlarına izleyecekleri hukuki süreçte bir hak kaybı yaşamalarının çok olası olmasıdır.

Mirastan Çıkartılanın İzleyebileceği Hukuki Yollar

Mirastan çıkartılanın bu işlemi hükümsüz kılmak için başvurabileceği hukuki yollar şunlardır:

• Tenkis Davası Açmak.
• İptal Davası Açmak.

Mirastan Çıkarılanın İptal Davası

Mirastan çıkartılan mirasçı, mirastan çıkarmaya ilişkin irade beyanının şekil yönünden veya kanunda sayılan geçersizlik sebeplerinden birisine ya da hataya dayandığını ileri sürerek iptal davası açarsa ve dava kabul olunursa, mirasçılıktan çıkarmaya yönelik tasarruf ortadan kalkar. İptal davasının kazanılmış olması, mirastan çıkartılanın miras payına tekrar kavuşmasını sağlar.

Mirastan Çıkarılanın Tenkis Davası

Mirastan çıkarmanın şartlarından biri olan sebep gösterme şartının yerine getirilmemesi veya yeterli sebep gösterilmemesi, mirastan çıkartılana tenkis davası açma hakkı verir. Mirasçılıktan çıkarma sebebinin yeterli olmadığı iddiasını kanıtlamakla yükümlü taraf davalıdır. Tenkis davası sonucunda mirastan çıkartılanın, haklı sebep gösterilmeden veya yetersiz sebep gösterilerek mirastan çıkartıldığı sabit olursa, mirastan çıkartılan saklı payını geri alır.

Sık Sorulan Sorular

Mirastan çıkarma konusunun anlaması adına aşağıda ziyaretçilerimizden gelen soruları derledik ve cevaplandırdık.

İlginizi çekebilecek diğer makalelerimiz.

• Veraset İlamı Nedir?
• Miras Sözleşmesi Nasıl Yapılır
• Tenkis Davası