Taksir Ne Demek?

Taksir kavramı, ceza hukuku genel hükümler kitabında düzenlenmiş olan ve en basit anlatımla failin, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranması neticesinde öngöremediği sonucun gerçekleşmesi ve bir zararın ortaya çıkması halidir. Taksir halini kasttan ayıran en önemli husus ise “öngörülebilirlik” halidir. Eğer dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranan kişi, fiilinin sonuçlarını önceden öngörebiliyorsa taksir unsuru ortadan kalkacak ve yerini olası kasta bırakacaktır. Bu sebeple Türk Ceza Hukuku bağlamında taksir, iyi irdelenmeli ve her somut olay için ayrı ayrı değerlendirilmelidir.

TDK Uyarınca Taksir Ne Demek?

Taksir ne demek sorusuna en yalın cevap TDK tarafından verilmiş ve “Kısaltma, kısma, kusurda bulunma, Dikkatsizlik, tedbirsizlik, meslekte acemilik veya düzene, buyruklara ve talimata uymazlıktan doğan kusurlu olma durumu” şeklinde açıklanmıştır. Ancak TDK tarafından yapılan bu açıklama hukuki boyut anlamında dar şekildedir. Bu sebeple Türk Ceza Kanunu tarafından taksir ne demek sorusuna verilen cevap daha geçerli kabul edilmelidir.

Türk Ceza Kanunu Uyarınca Taksir Ne Demek?

Türk Ceza Kanunu, “Taksir ne demek” sorusuna, 22. maddesi çerçevesinde cevap vermektedir. Türk Ceza Kanunu Madde 22’nin ilgili fıkralarına değinecek olursak;

• TCK Madde 22/1 uyarınca, taksirli suçların yalnızca kanunda düzenlendiği takdirde cezalandırılacağı belirtilmiştir. Diğer bir anlatımla taksirle işlenen bir suç, TCK kapsamında düzenleme altına alınmadıysa, faile ceza verilemeyecektir. 
• TCK madde 22/2 uyarınca, basit, bilinçsiz ve adi taksir tanımlanmıştır. Buna göre fail, gerekli dikkat ve özeni göstermeksizin ve doğabilecek muhtemel sonuçları öngörmeden mevcut fiili icra etmesi halidir.
• TCK madde 22/3 uyarınca, bilinçli taksir açıklanmıştır. Buna göre fail, gerekli dikkat ve özeni göstermeksizin ve fakat doğabilecek muhtemel sonuçları öngörerek ancak oluşmasını istemeyerek mevcut fiili icra etmesi halidir.
• TCK madde 22/4 uyarınca, faile verilecek ceza düzenlenmiş ve ceza miktarının kusura oranla aratacağı ya da azalacağı hüküm altına alınmıştır.
• TCK madde 22/5 uyarınca, fiili icra eden fail sayısı birden fazla ise verilecek ceza faillerin kusur oranlarına göre belirlenecektir. Diğer bir anlatımla her fail aynı cezayı almayacaktır. Uygulamada kusur oranının belirlenmesi her ne kadar zor olsa da TCK, verilecek cezanın bu kıstasa göre şekillenmesi konusunda doğru bir düzenlemede bulunmuştur.
• TCK madde 22/6 uyarınca, kişisel cezasızlık hali düzenleme altına alınmıştır. Kişisel cezasızlık hali taksirli suçun, failin aile bireylerine ya da faili manevi olarak etkileyecek kişi ya da kişilere karşı işlenmesi halinde ortaya çıkmaktadır. Bu gibi durumlarda faile ceza verilmeyecek ya da çok az miktarda ceza verilecektir.

Taksirli Suçların Oluşumu İçin Gereken Şartlar Nelerdir?

Taksirli suçların unsurları TCK’da düzenleme altına alınmış olup bu tip suçların gerçekleşmesi bakımından belirli şartlar öngörülmüştür. Buna göre:

• Fail, gerekli dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranmalıdır.
• Fiil sonucunda meydana gelecek sonuç fail tarafından öngörülmelidir.
• Failin fiili ile meydana gelen suç arasında nedensellik bağı bulunmalıdır.
• Meydana gelen suç tipinin, kanunda düzenleme altına alınmış olması gereklidir.

Bilinçli Taksir Ne Demek?

Bilinçli taksir ne demek sorusunun cevabı, TCK madde 22/3’te açıklanmıştır. Buna göre fail, gerekli dikkat ve özeni göstermeksizin ve fakat doğabilecek muhtemel sonuçları öngörmesine rağmen kişisel becerilerine ya da herhangi bir şeye güvenerek fiilini devam ettirmesi sonucunda oluşmaktadır. Bu bakımdan her ne kadar uygulamada olası kast ile karıştırılsa da ortaya çıkacak sonucun istenip istenmemesine göre iki unsur birbirinden ayrılmaktadır. Örnekle açıklayacak olursak, çok iyi bir sürücü olduğunu düşünen kişinin, çok hızlı şekilde kullandığı araçla bir yayaya çarparak ölümüne neden olması bu unsuru oluşturmaktadır.

Bilinçsiz Taksir Ne Demek?

Bilinçsiz taksir manevi unsurun temel şekli olarak düzenlenmiştir. Buna göre fail, gerekli dikkat ve özeni göstermeksizin ve doğabilecek muhtemel sonuçları öngörmeden mevcut fiili icra etmesi hali temel şekil olarak tanımlanmıştır. Örnekle açıklayacak olursak, bir sürücünün karanlık ve görüş mesafesinin çok az olduğu bir yolda, aniden karşısına çıkan kişiye çarpıp ölümüne sebebiyet vermesi olması bu unsuru oluşturmaktadır. Bilinçli taksir ile aralarında farklar ise şu şekildedir:

• Bilinçli taksir halinde sonuç fail tarafından öngörülmekteyken bilinçsiz taksirde, meydana gelebilecek sonuçlar öngörülememektedir.
• Aynı şekilde bilinçli halde; kişisel yetenek, beceri ve farklı hususlara duyulan güven mevcutken bilinçsiz taksirde bu minvalde bir durum söz konusu değildir.

Bilinçli Taksir ve Olası Kastın Farkları

Yukarıda yapılan açıklamalarda, uygulama açısından iki kavramın çok sık karıştırıldığına değinmiştik. Farklarına değinecek olursak:

• Her iki halde de sonuç öngörülmesine rağmen, olası kast halinde fail, sonucun gerçekleşip gerçekleşmemesini umursamamakta, tabiri yerindeyse “Ne olursa olsun” şeklinde fiilini kasti olarak devam ettirmektedir. Ancak bilinçli taksirde fail, sonucun gerçekleşmeyeceğine emin hareket etmektedir.
• Olası kast, suçun bilerek ve isteyerek işlenmesinden dolayı daha ağır cezayı gerektiren halidir. Bu sebeple faile verilecek ceza bakımından da bilinçli taksirden ayrılmaktadır.

Taksirli Suçlar Nelerdir?

Taksirli suçların tümü Türk Ceza Kanunu tarafından düzenleme altına alınmıştır. Kanunda belirtilen suçlar haricinde ceza yargılaması yapılmayacağı da ilgili kanunun 1. fıkrasında açıklanmıştır. Taksirli suçlara bakacak olursak;

• Hileli İflas Suçu (TCK madde 162)
• Adam Öldürme Suçu (TCK madde 85)
• Yaralama Suçu (TCK madde 89)
• Yasaklanan Bilgileri Açıklama Suçu (TCK madde 336)
• Çevrenin kirletilmesi Suçu (TCK madde 182)
• Casusluk fiillerinin işlenmesi Suçu (TCK 338)
• Genel Güvenliğin Tehlikeye Sokulması Suçu (TCK madde 171)

Uygulamada sıkça karşılaşılan; hırsızlık suçu, yasadışı bahis suçu ve cinsel taciz suçunun taksirli hali kanunda düzenleme altına alınmamıştır. Bu sebeple bu suçları işleyen fail, kasten işlemiş olarak kabul edilecek ve yargılama kast unsuru üzerinden yürütülecektir.

TCK Madde 162 Hileli İflas Suçunun Cezası

Hileli iflas suçu, Türk Ceza Kanunu madde 162’de düzenlenmiş ve suçun tacir statüsündeki kişilerce işlenebileceği belirtilmiştir. Bu bakımdan Hileli İflas Suçu, özgü suç özelliği taşımaktadır. Tacirlik, kanunda belirli şartları karşılayan kişilerin ticari statüsünü belirlemekte ve Türk Ticaret Kanunu tarafından düzenlenmektedir.

Kanun tacirlere, normal vatandaşlardan farklı olarak ek dikkat ve özen yükümlülüğü yüklemiştir. Yükümlülüklerine uymayan ve bu sebeple iflas eden  tacirler, kanunun ilgili maddesi uyarınca iki aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılmaktadırlar.

TCK Madde 85 Adam Öldürme Suçunun Cezası

Taksirle adam öldürme suçunun cezası TCK Madde 85’in ilgili fıkraların düzenlenmiştir. Fail bu suç dolayısı ile iki yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılmaktadır. Eğer suçun mağduru birden fazla kişi ise fail hakkında verilecek ceza 15 yıla kadar arttırılabilecektir. Bunun sebebi ise her mağdur için ayrı ayrı yargılama yoluna gidilmekte dolayısıyla mağdur sayısı kadar faile ceza verilmektedir.

TCK Madde 89 Yaralama Suçunun Cezası

Bu madde hükmü gereğince bir başkasının vücuduna acı vermek suretiyle zarar veren, sağlığını bozan ya da algılama yeteneğine zarar veren fail üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır veya adli para cezası verilir. Yine bu suçun nitelikli hali 89. maddenin 2. ve 3. fıkralarında sayılmıştır. 2. fıkrada sayılan nitelikli hallerde ceza yarı kat oranında artırılırken, 3. fıkrada sayılan nitelikli hallerde ise ceza bir kat artırılacaktır. Aynı şekilde suç esnasında tehdit, hakaret gibi unsurların varlığı kasta dönüşmesine yol açacaktır.

TCK Madde 336 Yasaklanan Bilgileri Açıklama Suçunun Cezası

Yasaklanan bilgileri açıklama suçu, genellikle kamu kurum ve kuruluş bünyesinde çalışan personeller tarafından icra edilmektedir. İlgili kurum tarafından açıklanmasının alenen yasaklandığı bir bilgi ya da belgenin, görevli tarafından açıklanması ile suç tamamlanmaktadır. Fail hakkında ise TCK madde 336 uyarınca 6 aydan iki yıla kadar hapis cezasına hükmedilmektedir. 

Yasaklanan bilgileri açıklama suçunun; olağanüstü haller, savaş zamanı ya da devletin gücünün azaltılmasına yönelik olarak işlenmesi halinde fail, 3 yıldan 8 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır.

TCK Madde 182 Çevrenin Kirletilmesi Suçunun Cezası

Çevrenin kirletilmesi suçu özellikle son zamanlarda gündeme gelen, net unsurları bulunmayan bir suç tipidir. Şöyle ki; mala zarar verilmesi, kimyasal atıkların bırakılması, suların kirletilmesi, hava kirliliğine sebebiyet verilmesi ve benzeri birçok fiil çevrenin kirletilmesi suçunun oluşumu için yeterlidir. Suçun faili hakkında ise iki aydan bir yıla kadar hapis cezasına hükmedilecektir.

Failin çevreye verdiği zarar neticesinde; hayvanların, insanların, doğal dengenin doğrudan zarar görmesi ya da genetik mutasyona uğraması halinde ise fail hakkında 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilmektedir.

TCK Madde 338 Casusluk fiillerinin işlenmesi Suçunun Cezası

Casusluk fiillerinin işlenmesi suçu, niteliği itibari ile yasaklanan bilgileri açıklama suçuna benzemektedir. Ancak bu suç tipinde fail, bizzat devlet güvenliği ya da iç-dış siyasi çıkarlar bakımından gizliliğini gereken belgelerin, yayınlanması şeklinde gerçekleşmektedir. Suçun oluşabilmesi için failin bu bilgi ve belgeleri bizzat yayınlaması gerekmez. Failin taksirli davranışı neticesinde bilgi ve belgelerin başkaları tarafından ele geçirilmesi halinde de suç oluşacaktır. Casusluk fiillerinin işlenmesi suçunu işleyen kişiye 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezası verilecektir. Suçun savaş sırasında işlenmesi halinde ise faile verilecek ceza 3 yıldan 8 yıla kadar hapis cezasıdır.

TCK Madde 171 Genel Güvenliğin Tehlikeye Sokulması Suçunun Cezası

Genel güvenliğin tehlikeye sokulması suçu TCK madde 171’de detaylı bir şekilde düzenleme altına alınmıştır. Buna göre fail icra ettiği filler nedeniyle; bina çökmesi, yangın, su baskını, çığ ya da benzeri olaylara neden olmalıdır. Failin yarattığı bu olaylar sonucunda kişilerin vücut bütünlüğüne ya da malvarlığına zarar gelmesi halinde ise fail, 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır. Bu gibi durumlarda alanında uzman bir ceza avukatından destek alınması, yargılamanın geneli açısından önem arz etmektedir. Aynı zamanda iletişim sayfasından bizlere ulaşarak, hukuki probleminizi iletebilirsiniz.

Sık Sorulan Sorular