Vatandaşlıktan Çıkma İşlemleri

Vatandaşlıktan çıkma konusunda tüm bireyler özgürdür. Evrensel hukuk sistemlerince, herkes vatandaşlığını değiştirme konusunda özgürdür. Bu ilkeye atıfta bulunarak vatandaşlık konusuna değineceğiz. Vatandaşlıktan çıkma, kişilerin hür iradesi sonucu alınmış bir kararın, bunu uygulamaya yetkili makamca onaylanması sonucu gerçekleşen hukuki bir durumdur. Tüm dünya ülkelerini ilgilendiren bir hukuki durum olduğundan bahisle, normal işleyiş ile vatandaşlıktan çıkma prosedürünün uygulanabilmesi için birtakım şartları bulunmaktadır. Ortak koşul ise yabancı bir devletin vatandaşlığına hak kazanmış olmak veya bu durumun kesin olarak beklenmesi denilebilir. Uluslararası hukuk açısından vatandaşlıktan çıkmak isteyen kişiye; vatansız olma, herhangi bir ülkenin vatandaşı olmama hakkı tanınmamıştır.

Vatandaşlıktan Nasıl Çıkılır?

Vatandaşlıktan çıkmak için hukuki olarak , kişinin ilgili kurumlara başvuruda bulunması ve başvurulacak kurum tarafından gerekli incelemeler yapıldıktan sonra olumlu bir dönüt alınması gerekmektedir. Bu hususta yetkili olan makama herhangi bir başvuru olmadan salt irade doğrultusunda vatandaşlıktan çıkma bir anlam ifade etmeyecektir. Türk Hukuku değerlendirilecek olursa bahsi geçen vatandaşlıktan çıkma izni vermeye yetkili makam, Türkiye Cumhuriyeti İç İşleri Bakanlığıdır. Vatandaşlıktan çıkma işlemi ilgili bakanlığın takdirine bırakılmış durumdadır. Yinelemek gerekirse ilgili bakanlık, somut talep doğrultusunda gerekli incelemelerde bulunarak buna karar vermektedir. Olumlu veya olumsuz karar verme yetkisi kanun tarafından Bakanlığa tanınmıştır. Özellikle yurtdışında bulunan vatandaşlarımızı ilgilendiren bir konuyu ele almak istedik.

Vatandaşlıktan Çıkmanın Şartları Nelerdir?

Vatandaşlıktan çıkma ile ilgili şartlar, TVK m.25’te düzenleme alanı bulmuştur. İlgili kanunda belirtilmiş olan 4 şart birlikte gerçekleştirilmek zorundadır. Herhangi birisinin eksikliği durumunda şartlar yerine getirilmemiş sayılacaktır. İlgili kanunda belirtilen şartları tam ve eksiksiz yerine getiren kişiye Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı tarafından, talebi doğrultusunda gerekli izni verilebilecektir. Şartlara değinecek olursak;

Ergin ve Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmak

Vatandaşlıktan çıkma hususunda ilk şart, ayırt etme gücü ve erginliktir. Bakanlık değerlendirmede bulunurken bunu göz önünde bulundurmaktadır. Erginlik ve ayırt etme gücü, vatandaşlığına geçilecek ülke kanunlarına göre değil Türk Kanunlarına göre değerlendirilecektir. Bu sebepten, TMK m.11 ve m.12’de kabul edilen hallerin dikkate alınması gerekmektedir. Medeni Kanunda, evlenme ve hakimin kişiyi ergin kılabileceği düzenlenmiştir. Vatandaşlıktan çıkma şartları açısında da erginliğin ne şekilde kazanıldığının bir önemi bulunmamaktadır. Kanunda belirtilen bütün ergin kılınma sebepleri, vatandaşlığı terk etmek için geçerlidir. Erginliğin yanında, ayırt etme gücüne sahip olmakta aranmaktadır. 

Vatandaşlıktan çıkmada bir diğer şart olan ayırt etme gücü TMK m.13’te bu durum düzenlenmiştir. Buna göre “yaşının küçüklüğü yüzünden veya akıl hastalığı, akıl zayıflığı, sarhoşluk ya da bunlara benzer sebeplerden biriyle akla uygun biçimde davranma yeteneğinden yoksun olmayan herkes, bu kanuna göre ayırt etme gücüne sahiptir.” Medeni kanunda belirtilen ehliyet durumuna göre; tam ehliyetlilerin ve tam ehliyetsizlerin, vatandaşlıktan çıkması tartışmasız mümkündür. Ancak sınırlı ehliyetsizlerin durumu biraz karmaşıktır. Sınırlı ehliyetsizlerin kim olduklarını belirtecek olursak, ayırt etme gücünden yoksun küçükler ve kısıtlılardır. Sınırlı ehliyetsiz olarak kabul edilen çocuklar, vatandaşlıktan çıkma başvurusunda bulunamazlar. Bir diğer sınırlı ehliyetsiz olan kısıtlılar ise kişiye sıkı sıkıya bağlı haklarını kullanırken, yasal temsilcilerin onayına gerek duymazlar.

Vatandaşlıktan çıkma hakkı tıpkı diğer kişiye sıkı sıkıya bağlı haklar gibi; bizzat hak sahibi tarafından kullanıldığında geçerlilik arz eden, hiç kimseye devredilemeyen ve sadece ölümle son bulan haklardır. Kısıtlama kararı; akıl sağlığı yerinde olmayanlar, savurgan olanlar, alkolik veya uyuşturucu bağımlıları, kötü yaşam sürenler, 1 yıl ve üzeri hapis cezası almış olanlar hakkında verilmektedir. Bu haller TMK m.405 ve diğer ilgili maddelerce düzenlenmiştir. Yine aynı kanunun 460. Maddesi uyarınca, vesayet altına alınmış kişilerin, vesayet makamlarının izninden sonra denetim makamı olan asliye mahkemesinin de izni ile çıkabilecekleri hükme bağlanmıştır.

Herhangi Bir Nedenle Yabancı Devlet Vatandaşlığını Kazanmış Olmak

Yazının başlangıcında da ele aldığımız üzere, ülkesinin vatandaşlığını terk eden kişi bunun sonucunda kişi vatansız kalamaz. Buna engel olmak amacı ile kanunda sayılan geçerlilik şartlarından birisi de herhangi bir devletin vatandaşlığını kazanmış olmaktır. Kişi talepte bulunduğu an;

• Yabancı devletin vatandaşlığını kazanmış olmalıdır,
• Yabancı devletin vatandaşlığını ileride kazanacağına dair geçerli kanıtlar bulunmalıdır.

Vatandaşlıktan çıkma hakkının kullanıldıktan sonra vatansız kalınması, Türk hukuku açısından mümkün değildir. Bu sebeple kanun koyucu, vatansızlığı önlemek adına ve vatandaşlığını değiştirme özgürlüğü kapsamında kolaylık getirerek 2 farklı durum için hüküm kurmuştur. Vatandaşlıktan çıkmak isteyen kişi, geçerli olan tüm yolar dahilinde yabancı ülke vatandaşlığını kazandığı taktirde son aşama olarak bakanlığın izni ile vatandaşlıktan çıkabilecektir. Türk vatandaşlığından çıkmak isteyen kişi, henüz yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanamamış olmasına rağmen, vatandaşlık kazanmak için yabancı devlet nezdinde gerekli girişimlerde bulunmuş ve girişimlerini ispatlayıcı belgeler (teminat belgesi) elde etmiş olabilir.

Herhangi Bir Suç Veya Askerlik Hizmeti Nedeniyle Aranan Kişilerden Olmamak

Vatandaşlıktan çıkma hakkı kullanılacağı esnada bireyin, herhangi bir suçtan aranıyor olması ya da bir suç dolayısı ile adli merciiler tarafından hakkında yakalama kararının bulunuyor olması, hakkını kullanması önünde bir engel teşkil etmektedir. Buna kişi, göre vatani görevini tamamladıktan sonra ya da eğer ki bir suç dolayısı ile hakkında hüküm bulunuyorsa cezasını çektikten sonra vatandaşlıktan çıkma hakkını kullanabilecektir.

Hakkında Herhangi Bir Malî ve Cezai Tehdit Bulunmamak

Vatandaşlıktan çıkma hususunda bir diğer konu da kişi bu hakkını kullandıktan sonra ortaya çıkması muhtemel mali ya da cezai tehdittir. Bu iki madde, 403 Sayılı Türk Vatandaşlık Kanunu’nda 2003 yılında yapılan değişiklik ile gelmiştir. Yapılan değişikliğin gerekçesi ise şu şekilde izah edilmektedir. “bu kişilerin vatandaşlıktan çıkmalarına izin vermenin, yeniden vatandaşlığa alınma kurumu ve izinle vatandaşlıktan ayrılmanın avantajları ile birlikte düşünüldüğünde, çeşitli sorunlar doğuracak nitelikte..” Maalesef görünüyor ki son 2 şartın mevcut gerekçeleri herhangi bir suretle anlaşılmamaktadır. Sigorta hususunda da vatandaşlıktan çıktıktan sonra hayat sigortasının devam edip etmediğini bu yazımızdan öğrenebilirsiniz.

Sık Sorulan Sorular

Vatandaşlıktan çıkma konusunu tam anlamıyla anlamak adına aşağıda ziyaretçilerimizden gelen soruları derledik ve cevaplandırdık.

İlginizi çekebilecek diğer makalelerimiz.

• Ankara Göçmenlik Avukatı
• Vatandaşlık Başvurusu Süreci
• Cebri İcra Nedir