İşsizlik Maaşı

İşsizlik maaşı, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamında düzenleme altına alınmıştır. Özetle işsizlik maaşı; işten çıkartılan ve belirli şartları karşılayan çalışanların işsiz kaldıkları dönem içerisinde yeni iş bulana kadar asgari düzeyde geçinmeleri amacı ile verilen ücreti ifade etmektedir. İfade edildiği üzere işsizlik maaşı ile amaçlanan asıl husus, işten çıkartılan sigortalı çalışanın yeni bir iş bulana kadar geçimini idame ettirebilmesidir. İşsizlik Sigortası olarak ifade edilmesinin bir sebebi de işsizlik maaşının, bir nevi sigorta işlevi görmesidir.

İşsizlik Maaşı Nedir?

İşsizlik maaşı, kanun tarafından işsizlik ödeneği adı altında düzenlenmiştir. Düzenleme ile beraber belirli şartların karşılanması halinde kişi, işsizlik maaşı almaya hak kazanabilecektir. İşsizlik ödeneğinden yararlanabilmek için gereken şartlar ise şu şekildedir;

• Kişinin kendi isteği dışında ve kusuru olmaksızın olarak işinden çıkartılması,
• İş sözleşmesinin bitiminden önceki son 120 gün iş sözleşmesine bağlı olmak,
• İş sözleşmesi haksız ve isteği dışında feshedilmeden önceki 3 yıl içerisinde minimum 600 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olmak,
• İş sözleşmesi haksız ve isteği dışında feshedildikten sonran en geç 30 gün içerisinde yerleşim yerine en yakın İŞKUR merkezine fiziken ya da elektronik olarak başvuruda bulunmak.

Bu sayılan şartların gerçekleşmesi halinde kişi ödenekten yararlanmaya hak kazanacaktır. Uygulamada sıkça cevabı merak edilen sorulardan birisi de işçinin, haklı nedenle fesih durumunda işsizlik maaşı alıp alamayacağıdır. Bu duruma Kanun’un 51-b maddesine göre açıklık getirilmiştir. Buna göre; “işsizlik ödeneğine hak kazanmanın şartlarından birisi de iş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle feshidir.” Diğer bir anlatımla işçi, istifa dilekçesi sunarak haklı bir gerekçe ile işten ayrılacak olsa dahi işsizlik maaşı alabilecektir.

Aynı zamanda diğer bir ikilem ise çalışanın, işten çıkartılmasından önceki 120 gün içerisinde kesintisiz olarak çalışmasının zorunlu olmasıydı. Eski dönemde çalışan, işten çıkartılmadan önceki 120 gün içerisinde 1 gün dahi raporlu olması halinde işsizlik maaşına hak kazanamıyordu. Ancak yapılan son düzenlemeler ile kanundaki “kesintisiz çalışma” şartı kaldırılarak yerine “iş sözleşmesine bağlı olarak çalışma” hükmü getirilmiştir. Bu düzenleme ile beraber son 120 gün içerisindeki prim gün sayısı eksiksiz olmayan, diğer bir anlatımla işten çıkartılmadan önceki 120 gün eksiksiz çalışmayan kişiler, iş sözleşmelerinde herhangi bir kesinti olmaması koşulu ile ödenekten yararlanmaya hak kazanacaklardır.

İşsizlik Maaşının Şartları Nelerdir?

İşsizlik maaşı alınabilmesi için yukarıda belirttiğimiz üzere birtakım şartların bir arada gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu şartlardan bir ya da birkaçının gerçekleşmemesi halinde çalışan, ödenekten yararlanmaya hak kazanamayacaktır. İşsizlik ödeneğinin alınabilmesi için gereken şartlara her ne kadar değinmiş olsakta ayrıntılı bir şekilde bahsetmek gerekmektedir. Çalışanın işten çıkması ya da çıkartılması, haklı nedenle fesih halleri haricinde, iradesi dışında gerçekleşmiş olmalıdır. Aynı zamanda çalışanın, işten çıkartıldıktan 120 gün öncesine kadar iş sözleşmesinin tüm şartlarına uymuş olması gerekir.

Eski uygulamada 120 gün eksiksiz çalışma zorunluluğu olsa da artık bu hüküm uygulanmamaktadır. Yalnızca çalışanın sözleşme şartlarına bağlı kalması yeterlidir. Bir diğer şart ise çalışanın, işten çıkartılmadan önceki 3 yıl içerisinde minimum 600 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olması gerekir. İşsizlik sigortası primi yetersiz olduğu takdirde ödeneğe hak kazanamayacaktır. Bahsettiğimiz şartlar eksiksiz karşılandığı takdirde işsizlik ödeneği alınabilecektir. Bu sebeple başvuru yapmadan önce detaylı bir durum araştırması yapmanız yararınıza olacaktır.

İşsizlik Ödeneğinden Kimler Faydalanabilir?

İşsizlik ödeneği belirli şartlara bağlanmıştır. Ancak şartları gerçekleştiren her çalışan işsizlik ödeneği almaya hak kazanamaz. Bunun nedeni ise bazı çalışan gruplarının, işsizlik ödeneği kapsamı dışında tutulmasıdır. İşsizlik ödeneğinden faydalanamayacak meslek grupları genel hatlarıyla şu şekildedir;

• Banka sandıklarına bağlı sigortalı çalışanlar,
• Hizmet sözleşmesine bağlı olan sigortalı çalışanlar,
• Kısmi süreli iş sözleşmesine bağlı olan sigortalı çalışanlar,
• Ticari taksi sürücüleri, dolmuş ve benzeri toplu taşıma aracı sürücüleri,
• Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca belirlenen bölgelerde, yarım gün şeklinde bir veya birden fazla kişi tarafından çalıştırılan ve bir ay içerisinde toplam çalışma süresi 10 günden az olan çalışanlar,

Bu meslek grubuna bağlı kişilerin işsizlik ödeneğinden faydalanamayacağı kanunen düzenleme altına alınmış olup istisnai haller bulunmamaktadır. Başvuru yapmadan önce ödenekten yararlanamayacak mesleklerin bilinmesi, gerek zaman gerekse maddi kayıpların yaşanmaması açısından önem ifade etmektedir. Bu sayılan meslekleri icra eden kişiler harici tüm çalışanlar, şartları karşıladığı takdirde işsizlik ödeneğinden yararlanabilecektir. Ancak yine de işsizlik ödeneğinden faydalanacak kişilere değinmek gerekirse;

• Kamu çalışanı memurlar,
• TSK’ya bağlı sivil ve askeri personeller,
• Hakim, savcı ve yargı personeli,
• İş yeri işleten ve sigortalı işçi çalıştıran BAĞKUR’lular,
• YÖK personelleri (Araştırma görevlileri ve Araştırma üyeleri),
• Sözleşmeli memurlar ve tüm sözleşmesi personel düzeyince çalışanlar

İşsizlik Maaşı Başvurusu Nasıl Yapılır?

Ödenekten yararlanmak için gereken şartlar karşılandığı takdirde, usulüne uygun ve süresi içerisinde işsizlik maaşı başvurusu yapılması gerekir. Başvuru süresi, çalışanın iş akdinin feshedildiği tarihten itibaren başlar ve 30 gündür. İşsizlik ödeneğine, iş akdinin feshedilmesinden itibaren 30 gün içerisinde en yakın İŞKUR’a müracaat ederek ya da E-Devlet üzerinden başvurulabilir. 30 günlük başvuru süresi geçtiği takdirde 30 günden sonraki her gün, işsizlik ödeneğinden kesilmektedir. Diğer bir anlatımla işten çıkartıldıktan 40 gün sonra başvuru yapan çalışan, 10 günlük eksik ödeme alacaktır. Ve bu 10 günlük ücreti hiçbir şekilde talep edemeyecektir. Uygulamada kolaylık açısından e-devlet üzerinden başvurular daha çok tercih edilmektedir. E-Devlet İşsizlik Maaşı Başvuru aşamaları ise şu şekildedir;

• İŞKUR’un resmi sitesine e-devlet aracılığı ile giriş yapılır,
• Bireysel kullanıcı sayfası açılarak “işsizlik ödeneği” kısmına giriş yapılır,
• Çıkan sayfadaki form okunmalı ve onaylanır,
• İş yeri ve iş akdinin usulsüz fesih olduğu tarih doğru bir şekilde yazılmalı,
• Site üzerinde tarafınıza sorulan bilgilerin eksiksiz girildiğinden emin olunduktan sonra kaydedilmeli,
• Tüm işlemler sonunda telefonunuza, başarılı bir şekilde başvurduğunuza dair mesaj gelecektir.

Unutmamak gerekir ki işsizlik maaşı başvurusu ile beraber otomatik olarak iş arama kaydı oluşturulmaktadır.

İşsizlik Maaşı Nasıl Alınır?

İşsizlik ödeneğinin alınması hususunda gereken şartlar karşılanmış, usulüne uygun başvuru yapılmış ise “işsizlik maaşı nasıl alınır?” sorusu gündeme gelecektir. Başvurunun yanıtlanması ortalama olarak 1 ay kadar sürmektedir. Ancak bu süre; sistemin yoğunluğuna, belgelerin eksiksiz tamamlanıp tamamlanmamasına ve birçok farklı faktöre bağlı olarak değişebilmektedir. Başvuru olumlu sonuçlandığında çalışanlar, her ayın beşinde kimlik kartları ile beraber PTT şubelerinden maaşı alabileceklerdir.

2022 İşsizlik Maaşı Ne Kadar Oldu?

2022 işsizlik maaşının tutarı, Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından 01.07.2022 yılı tarihinde açıklanan 5.500,35 TL tutarındaki asgari ücrete bağlı olarak güncellenmiştir. Buna göre;

2022 yılın en yüksek işsizlik maaşı	5.123,00 TL
2022 yılın en düşük işsizlik maaşı	2.561,00 TL

Olarak belirlenmiştir. Ödenekten yararlanacak kişiler, tablodaki tutarlar arasında ücret alacaktır.

İşsizlik Maaşı Hesaplama

İşsizlik maaşı hesaplama işlemi yapılırken esas alınan tutar günlük işsizlik ödeneğidir. Bu tutar, çalışanın son 4 aydaki prime esas ücreti üzerinden hesaplanmaktadır. Son 4 ayın ortalama günlük brüt ücreti bulunur ve bu ücretin %40’ı işsizlik ödeneği olarak çalışana ödenmektedir. İşsizlik maaşı tavanı ise aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’idir. Diğer bir anlatımla çalışanın alacağı en yüksek işsizlik maaşı tutarı 5.123,00 TL’dir. Daha fazla tutarda ödenek alınamaz.

	Son 4 Aydaki Prime Esas Ücretin Ortalaması	Toplam İşsizlik Ödeneği Miktarı	Damga Vergisi Tutarı	Toplam İşsizlik Ödeneği Tutarı
Son 4 Ay 2022 Yılına Ait Asgari Ücretle Çalışan	5.004,00	2.001,60	0,00759	1.986,41
Son 4 Ay 7.500 TL ile Çalışan	7.500,00	3.000,00	0,00759	2.977,23
Son 4 Ay 10.500 TL ile Çalışan	10.5000,00	4.003,20	0,00759	3.972,82

İşsizlik ödeneğinin tavanı ise aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’idir. Yapılan Hesaplama asgari ücret dikkate alınarak yapılmıştır.

İşsizlik Maaşı Sorgulama

İşsizlik maaşı sorgulama, e-devlet üzerinden yapılabilmektedir. İşsizlik ödeneği başvurunuzu yaptıktan sonra, süreci e-devlet üzerinden takip edebilirsiniz. Tekrar yinelemek gerekir ki yukarıda detaylı şekilde ele alındığı üzere sürecin lehinize sonuçlanması, gerekli şartları taşımanıza ve usulüne uygun olarak başvuru yapmanıza bağlıdır. Aksi halde işsizlik ödeneğinden yararlanamazsınız. Başvurudan sonra işsizlik maaşı sorgulama işlemini yapabilirsiniz. Gerek işten çıkartılmanız sonrası başvuracağınız ödenek, gerekse işten çıkartılmanız sonucunda doğan işçilik haklarınız için alanında uzman bir iş hukuku avukatından destek almanız elzemdir. Aksi halde yürüteceğiniz hukuki süreç, size kazanımdan çok zaman ve para kaybettirecektir.

İşsizlik Ödeneğinin Nasıl Kesilir?

İşsizlik ödeneği alan kişilere ödenen ücret, belirli durumların gerçekleşmesi halinde kesilmektedir. İşsizlik maaşının kesilmesine neden olan durumlara değinecek olursak;

• İşsizlik ödeneğine başvurulduğu zaman otomatik olarak iş arama işleminin de başladığını belirtmiştik. Çalışan, kendi meslek grubuna uygun ve son çalıştığı iş yerindeki çalışma koşullarına yakın bir işi haklı ve geçerli bir sebep olmaksızın reddederse,
• İşsizlik ödeneği alındığı esnada sigortasız olarak çalışıldığı İŞKUR’un denetleme ve inceleme yetkisine sahip müfettişlerince tespit edilirse,
• Çalışan, işsizlik ödeneği aldığı dönem içerisinde, yaşlılık aylığı almaya başlarsa,
• İŞKUR tarafından ödenekten yararlanan kişilere önerilen mesleki gelişim kurslarından herhangi birisi haklı ve geçerli bir neden gösterilmeksizin reddedilirse ya da kabul edilmesine rağmen düzenli devam edilmezse, işsizlik maaşı kesilecektir.

İşsizlik Ödeneğine Dahil Olan Hizmetler Nelerdir?

İşsizlik ödeneği, yalnızca bir ücretten oluşmamaktadır. Kişilerin iş hayatına yeniden kazandırılmasını amaçlarken aynı zamanda bu süreç içerisinde hayatını asgari düzeyde idame ettirmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda İşsizlik ödeneği kapsamında sunulan hizmetler şu şekildedir;

• İşsizlik Maaşı
• Yeni bir iş bulma
• Meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimi
• Genel Sağlık Sigortası

Genel Sağlık Hizmetinden Yararlanma

Yukarıda belirtildiği üzere işsizlik ödeneği, yalnızca ücretten ibaret olmayıp birçok hususu içerisinde barındırmaktadır. Bunlardan bir tanesi de genel sağlık sigortasıdır. İşsiz geçirilen her gün için çalışan adına genel sağlık sigortası yapılmaktadır. Çalışana yapılan genel sağlık sigortasından, bakmakla yükümlü olduğu aile bireyleri de yararlanabilmektedir.

İşsizlik Ödeneği Alırken Yapılması Gerekenler Nelerdir?

İşsizlik ödeneğine hak kazandıktan sonra, sosyal çevrenizde ya da iş hayatınızda meydana gelecek belli başlı değişiklileri, İŞKUR’a bildirmeniz gerekmektedir. Bu süre içerisinde;
İşsizlik ödeneği alınan süre içinde;

• Kişinin ikamet adresinin değişmesi,
• Yaşlılık aylığının alınmaya başlanması,
• Rapor vermeye haiz bir sağlık kuruluşu tarafından istirahatli kılınması,
• TSK tarafından silah altına alınılması,
• Yurtdışına çıkılması,
• Yeniden çalışmaya başlanması veya işe iade davası sonucunda mahkeme kararıyla çalıştığı iş yerindeki görevine iade edilmesi,

hallerinde çalışan, durumunu en geç 15 gün içerisinde İŞKUR’a yazılı olarak ya da Alo 170 hattını arayarak bildirmelidir. Aksi halde tespit edilmesi halinde fazla ödenene tutarlar, yasal faizi ile birlikte alınacaktır.

İşsizlik Maaşının Süresi Ne Kadar?

İşsizlik maaşının süresi, çalışanın işten çıkartılmadan önceki 3 yıl içerisinde ödediği işsizlik sigortası prim gün sayısına göre belirlenmektedir. Buna göre; 

• İşten çıkartılmadan önceki 3 yıl içerisinde toplam 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan kişilere 180 gün,
• İşten çıkartılmadan önceki 3 yıl içerisinde toplam 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan kişilere 240 gün,
• İşten çıkartılmadan önceki 3 yıl içerisinde toplam 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan kişilere 300 gün, işsizlik ödeneği verilmektedir.

Sonuç

İşsizlik maaşı şartları karşılandığı takdirde işsiz kalan kişilere verilen ödenektir. Ödenek içerisine yalnızca ücret değil aynı zamanda; Genel Sağlık Sigortası, yeni bir iş bulma, meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimi gibi hususlar da dahildir. İşsizlik maaşı hesaplama tablosu ise her yıl, İŞKUR’un resmi sitesi üzerinden yayınlanmaktadır.