Bildirimli Fesih Nedir?

Bildirimli fesih hakkı, kişinin ne zaman sona ereceğini bilmediği bir sözleşmeye uzun süre bağlı kalma zorunluluğunu engelleyen ve çalışma özgürlüğünün dilediğince kullanabilmesini sağlayan bir haktır. Bildirimli fesih hakkı sadece belirsiz süreli iş sözleşmelerinde kullanılır. Bildirimli fesih hakkı kanunumuzda işçi ve işveren bakımından farklı hükümler doğuracak şekilde düzenlenmiştir. Kanun koyucunun getirmiş olduğu bu ayrım ile işçinin keyfi olarak ve haksız bir şekilde işten çıkarılması engellenmek istenilmiştir. İşçi yönünden ise herhangi bir kısıtlama getirilmemiş olup, işçinin özgürlüğüne dayanarak bildirimli fesih hakkını kullanabileceği öngörülmüştür. İş hukuku konusunda ise daima uzman bir iş hukuku avukatından destek almanız, yaşamanız muhtemel hak kayıplarının önüne geçecektir.

Bildirimli fesih hakkının kullanılması ile fesih belirli bir süre geçtikten sonra hüküm doğuracaktır. Söz konusu bu süre, bildirim süresi veya ihbar süresi olarak isimlendirilmektedir. Kanunda veya sözleşmede öngörülen bildirim süresi dolduktan sonra iş akdi sona erecektir. Bildirim süresi sayesinde, işçi iş arama imkanına sahip olacak ve bildirimli fesih sonucunda işsizle yüzleşmeyecektir. İşveren açısından bakacak olursak, işveren ayrılacak olan işçi yerine yeni işçi arayışına girebilecek ve fesih nedeniyle işin aksamasını engellemiş olacaktır.

Bildirimli Fesih Hakkının Kullanılması

Bildirimli fesih hakkını kullanarak sözleşmeyi sona erdirmek isteyen taraf, bu iradesini karşı tarafa yönelttikten sonra bu hak kullanılmış olur. Beyanın karşı tarafa vardıktan itibaren bildirim süresi işlemeye başlar. Bildirim süresinin sona ermesiyle de iş sözleşmesi sona erer. Normal koşullarda şekil şartı zorunlu olmamakla birlikte, ispat açısında bildirimli fesih hakkının yazılı ve imzalı bir şekilde gerçekleştirilmesinde fayda vardır. Bazı sözleşmelerde bu şart olarak öngörülmekte ve bildirimli fesih açısından geçerlilik etkilenebilmektedir. İş güvencesinden yararlanan işçi ve iş sözleşmesinin işverence feshedileceği hallerde, fesih bildiriminin yazılı olarak yapılacağı İş Kanunu Madde 19’da hükmedilmiştir.

Yazılı şekil şartını aykırı davranan işverenin yaptığı bildirimli fesih geçersiz sayılacaktır. Ayrıca iş sözleşmesinin askıda bulunduğu hallerde fesih beyanında bulunulabilir. Ancak bildirim sürelerinin askı halinde işlemeyeceğini belirtmekte fayda var. Buna ek olarak, Deneme Süresi’nin işçinin hesaplanacak olan bildirim süresindeki çalışma süresine dahil edilmesi gerekmektedir.

Bildirimli Fesih Süreleri

Bildirimli Fesih, feshin karşı taraf bildirimiyle ve bildirim süresinin bitmesiyle iş sözleşme sona ereceğinden, bildirim sürelerine uyulması hukuken geçerli bir fesih için büyük önem taşımaktadır.

Bildirimli fesihte süreler, işçinin çalışma süresine göre belirlenmektedir. Bu süreler işçi ve işveren için aynı olmakla birlikte, İş Kanunu Madde 17’de şu şekilde düzenlenmiştir:

• İşi 6 aydan az sürmüş işçi için, bildirimden itibaren 2 hafta,
• İşi 6 aydan 1,5 yıla kadar sürmüş işçi için, bildirimden itibaren 4 hafta,
• İşi 1,5 yıldan 3 yıla kadar sürmüş işçi için, bildirimden itibaren 6 hafta,
• İşi 3 yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirimden itibaren 8 hafta,

Sonra iş sözleşmesi feshedilmiş sayılır ve iş sözleşmesi sona erer.

Bildirimli fesih süreleri hesaplanırken referans olarak TBK alınmaktadır. TBK’da, işçinin kıdem tazminatının hesaplanması şeklinde hesap edilmektedir. TBK Madde 432’ye göre bildirim süreleri şu şekildedir:

• İşi 1 yıla kadar sürmüş olan işçi için, 2 hafta
• İşi 1 yıldan 5 yıla kadar sürmüş olan işçi için, 4 hafta
• İşi 5 yıldan fazla sürmüş olan işçi için, 6 hafta

Süreli bildirim süresi TBK Madde 432’de öngörülmüştür.

Not: İş Kanunu ve TBK’da yer alan bildirim süreleri veya ihbar sürelerinin sözleşmelerle arttırılabilmesi mümkündür. Ancak işçi aleyhine azaltma veya kaldırma işlemleri gerçekleştirilemez.

Bildirimli Fesih Süresinin İşlemeyeceği Haller

Bildirimli fesih süresinin işlemeyeceği haller kanunda düzenleme altına alınmıştır. Buna göre İş Kanunu ve Tür Borçlar Kanunda bulunan bazı hükümler gereğince, bildirimli fesih gerçekleştiren tarafın bu yapılan bildirimli fesihe yönelik bildirim süresi veya ihbar süresi bazı hallerde işlememektedir. Bildirim süresinin işleyemeyeceği haller şu şekildedir:

• İş yerinde kısa çalışma uygulamasına gidildiği hallerde iş sözleşmesinin askıda kabul edileceğinden bildirim süresi işlemez.
• İş sözleşmesinin askıya alınması’nı sağlayan hallerinden birinin gerçekleşmesi bildirim süresinin işlemesine engel olur. (TBK Madde 432 ve İş Kanunu Madde 31)
• Greve katılan işçiler, grev anında çalışmayı istemesine rağmen işverence çalıştırılmayan işçiler ve lokavta maruz kalan işçilerin sözleşmeleri askıda kalacağı için, bu sürede grev ve lokavta yönelik bildirimli fesih işlemez. (STİSK Madde 67)
• Muvazzaf askerlik dışındaki görev nedeniyle silahaltına alınan işçinin sözleşmesinin bekleme süresi içerisinde feshedildiği durumda bildirim süresi bekleme süresinden sonra işler. (İş Kanunu Madde 31)
• İşçinin Hastalık, Kaza, Gebelik ve Doğum gibi içerisinde bulunduğu hallerde iş sözleşmesine yönelik bildirimli fesih süresi işlemez. (İş Kanunu Madde 25)
• İşçinin yıllık izin hakkı ve süreleri içerisinde bulunduğu hallerde iş sözleşmesi yine askıda kabul edileceğinden, bildirim süreleri bu durumda da işlemez.

Bildirim Süresine İlişkin Ücretin Peşin Ödenmesi Suretiyle Fesih

İşverenin, bildirimli fesih süresine ait ücreti peşin ödeme suretiyle sözleşmeyi sona erdirebileceği İş Kanunu Madde 17/5’te belirtilmiştir. Bu durumun, işverenin haklı nedenle feshi kabul edilebileceği ise tartışmalıdır. Bildirim süresine veya ihbar süresine ilişkin ücretin peşin ödenmesiyle fesihte, iş sözleşmesi ihbar süresinin geçmesiyle sona erer. Peşin ücret ödenmiş olması iş sözleşmesinin sona erdiği tarihi değiştirmemekte olup, ihbar süresi bitene kadar iş akdi devam etmektedir. Ücreti peşin ödeyen işveren, iş ilişkisini değil işçinin kendisine düşen işi derhal sona erdirmektedir. Ancak belirtmek gerekir ki Yargıtay’ın kararı bu yönde değildir. Yargıtay’a göre bildirim süresine ilişkin peşin ücretin ödenmiş olması, iş sözleşmesini anında sona erdirmektedir

TBK açısından fesih bildirim süresine ait ücreti peşin vermek suretiyle bildirimli fesih konusunu inceleyecek olursak, TBK Madde 432’de peşin ödeme yoluyla bildirimli fesih yapılabileceği belirtilmiştir. İşçilerin iş sözleşmesinin belirsiz süreli iş sözleşmesi olması koşuluyla, genel hükümlere tabi işçilere de peşin ücret ödenmek suretiyle fesih işlemleri gerçekleştirilecektir. İşveren tarafından ödenecek olan ücretin miktarına gelecek olursak, hesaplamada kullanılacak olan yöntem İhbar Tazminatındaki yöntem gibidir.

İşçinin Yeni İş Arama İzni

İşçinin yeni iş arama izni, belirsiz süreli iş sözleşmelerinde bildirim veya ihbar süresinde kullanılmak üzere işçiye tanınmış bir haktır.  İşçiye tanınan bu hakkın kullanılabilmesi için, bildirimli fesih yoluyla iş sözleşmesini kimin feshettiğinin bir önemi bulunmamaktadır. Yeni iş arama izni taşımış olduğu anlam itibariyle, iş akdi sona eren işçinin kendisini bir anda işsiz bulmaması ve bu süre içerisinde yeni iş bulmasına yardımcı olma amacı gütmektedir.

Yeni iş arama izni İş Kanun Madde 27’de düzenlenmiştir. Kanun tarafında işçiye tanına bu hakkın işverence, bildirimli fesih süreleri içerisinde, iş saatlerinde ve işçi alacağında kesintisi olmaksızın verilmesi gerekmektedir. Ayrıca iş aramaya yönelik iznin günde iki saatten az olamayacağı ve işçinin talebi halinde izin saatlerinin birleştirilerek kullanılabileceği öngörülmüştür.  İş arama izninin TBK’daki hali ise 421.maddede düzenlenmiştir. Bu kanun maddesine göre, belirsiz süreli iş sözleşmesindeki bildirim süresi veya ihbar süresi içerisinde işçiye günde en az 2 saat iş arama süresi verileceği hükmedilmiştir. Yeni iş arama izni işçinin çalıştığı günlerde kullanılabilir. Çalışılmayan tatil günlerinde işçiye yeni iş bulması için çalışma izni verilemez. Ayrıca tatil günlerinde çalışma izni işverence verilse dahi, bu günler süreye dahil edilmezler.

İşçiye yeni iş arama izin hakkı her durumda gündeme gelmez. Yeni iş arama hakkının işçiye verilemeyeceği haller şunlardır:

• Başka bir iş bulan işçinin iş sözleşmesini feshettiği hallerde veya başka iş sözleşmesi imzaladığı durumda
• İşçinin haklı nedenle iş sözleşmesinin feshettiği durumlarda
• Taraflar arası sözleşme türünün belirli süreli iş sözleşmesi olduğu hallerde
• İşverence bildirim süresine ilişkin ücretin peşin ödenmesi ile gerçekleşen fesihte

Yukarıda sayılan hallerden herhangi birisinin gerçekleşmiş olması, işçinin yeni iş arama izni hakkını ortadan kaldıracaktır.

İşverenin yeni iş arama izin hakkını işçiye vermediği veya eksik kullandırdığı durumlarda işçi lehine İş Kanunu Madde 27 uygulanabilecektir. İşverenin işçi lehine bu hakkı kullandırmaması neticesinde izin süresine ilişkin ücreti ödemek zorunda olduğu kanun maddesinde belirtilmiştir. Ayrıca iş arama izin süresi içerisinde işçinin çalıştırılması halinde de işçiye ödenecek tutara ek olarak çalıştığı sürenin %100 zamlı miktarının ödeneceği hükmedilmiştir. İşçinin talep edebileceği bu ek ücretler haricinde ayrıca, İş Kanunu Madde 24 uyarınca İşçinin Haklı Nedenle Derhal Fesih hakkı kullanılabilecektir.

Sık Sorulan Sorular

Bildirimli fesih konusunun anlaması adına aşağıda ziyaretçilerimizden gelen soruları derledik ve cevaplandırdık.

İlginizi çekebilecek diğer makalelerimiz.

• Usulsüz Fesih ve İhbar Tazminatı
• İşe İade Davası
• Mobbing Davası