Vasiyetname Nedir?

Vasiyetname miras bırakanın son arzularını içeren ölüme bağlı tasarrufa tabi bir belgedir. Ölüme bağlı tasarruf işlemleri, vasiyetçinin ölümden sonra hüküm doğuran işlemler olarak Miras Hukukunda yerini almaktadır. Ölüme bağlı tasarrufa yönelik işlemler yani miras bırakan kişinin ölümünden sonra hüküm doğurmasını istediği işlemler, Vasiyetname veya Miras Sözleşmesi olarak gerçekleşebilir. Mirasbırakan vasiyetname sayesinde ölüme bağlı tasarruflardan olan mirastan feragat ve mirastan çıkarma tasarruflarını gerçekleştirebilir. Vasiyetnamelerin geçerliliği için irade beyanın yapılmış olması yeterli sayılıp, karşı tarafa ulaşmış olması şart değildir. Vasiyetler tek taraflı irade açıklması olduğundan, son arzuların yer aldığı metin vasiyetçi tarafından geri alınabilmektedir.

Vasiyetnameler düzenlenişlerine göre 3’e ayrılmaktadırlar. Doktirin ve içtihatlara göre bu ayrım da kendi içerisinde, olağan vasiyet ve istisnai vasiyet olmak üzere ayrıma tabi tutulmuştur. Vasiyet türleri ise Medeni Kanun’un 532 ve 539. Maddelerinde düzenlenmiş olup şu şeklidedir:

• Resmi Vasiyet
• El Yazılı Vasiyet
• Sözlü Vasiyet

Vasiyetnamenin geçerli sayılabilmesi için mirasbırakanın ölüme bağlı tasarruf yapma ehliyetinin olması gerekmektedir. Medeni Kanun Madde 124 ve devamı maddelerde, ölüme bağlı tasarruf yani vasiyetin yapılabilmesi için sahip olunması gereken ehliyetlere ve şartlara yer verilmiştir. Bu hak ve ehliyetten yoksun bulunanaların vasiyet yapamayacakları belirtilmiştir. Ölüme bağlı tasarrufa yönelik bu ehliyet yani miras ehliyeti MK Madde 502’de düzenlenmiştir.

Vasiyetname Ehliyeti Nedir?

Vasiyetname yapabilme ehliyetine yönelik düzenlemenin yer aldığı kanun maddesinde, kişinin ayırt etme gücüne sahip ve onbeş yaşını doldurmuş olması şart olarak belirtilmiştir.

Vasiyetname yapabilme ehliyetinin şartları MK Madde 502’ye göre iki tanedir:

•  Ayırt Etme Gücüne Sahip Olma (Kısıtlılık Engel Değil)
•  15 Yaşını Doldurmuş Olma

Vasiyetnamenin yapıldığı anda kişinin, vasiyetin hukuki sonuçlarını anlayabilecek kapasitede olduğu açıksa, miras bırakanın ayırt etme gücüne sahip olduğu kabul edilir. Ayrıca, vasiyet yapan kişinin ayırt etme gücünün sonradan kaybetmesi vasiyetin geçerliliğini etkilemez. Vasiyet yapacak olan kişinin kanunda öngörülen 2 şarta sahip olması yeterli sayıldığından, miras bırakanın kanunca kısıtlı olması onun vasiyet yapabilmesi için engel oluşturmayacaktır.

Resmi Vasiyetname Nedir?

Resmi vasiyetname MK Madde 532 ve devamı maddelerde düzenlenmiştir. Bu kanun maddesine göre, iki tanığın katılımı ile sulh hakimi, noter veya yetkili resmi memur önünde gerçekleştirilen vasiyet resmi vasiyet olarak adlandırılır. Resmi vasiyetin şekil şartları, tanıklarda haiz olması gereken nitelikler, resmi vasiyetin yapmakla yetkili memur ve tanık olarak katılamayacak kişiler MK Madde 536’da düzenlenmiştir. Resmi vasiyetler Medeni Kanun 533 ve 534’e göre, okunarak ve imzalanarak  veya okunmadan ve imzalanmadan  düzenlenişlerine göre ikili bir ayrıma tabi tutulmuştur.

MK Madde 536’ya göre resmi vasiyet yapılmasına tanık veya memur olarak katılmayacak olan kişiler:

• Fiil Ehliyeti Bulunmayanlar
• Ceza Mahkemesi Kararıyla Kamu Hizmetinden Yasaklılar
• Okuma Yazması Olmayanlar
• Miras bırakanın Eşi, Üstsoy ve Altsoy Kan Hısımları, Kardeşleri ve Bu Kişilerin Eşleri
• Algılama ve İdrak Etme Yetisi Eksik Olanlar
• Kanunda Yer Almamakla Birlikte Aralarında Evlatlık İlişkisi Bulunanlar

Kanunda belirtilen kişilerin resmi vasiyetin yapılmasına katılmaları MK Madde 557/b-4 gereğince şekil şartına aykırılık teşkil edeceği için, resmi vasiyetin iptal edilmesi gerekecektir. Aynı zamanda muvazaalı bir şekilde yapılan vasiyetler de iptal konusu olacaktır.

El Yazılı Vasiyetname Nedir?

El yazılı vasiyetname MK Madde 538’de düzenlenmiştir. Kanunda bu vasiyet çeşidinin geçerli olabilmesi için bir takım şekil şartı öngörülmüştür. El yazılı vasiyetin şekil şartları şu şekildedir:

• El Yazısıyla Yazılmış Vasiyet Metni
• Vasiyetin Düzenlenme Tarihi
• Miras bırakanın El Yazılı İmzası

Bu vasiyetname türünün ve yukarıda belirtilen şartların, metin içerisinde vasiyetçinin el yazısı ile yazılmış olması geçerlilik için şarttır. Vasiyet metnin tamamen el yazısı ile yazılmasında korunan hukuki değer, metnin tahrif edilmesini önlemek ve el yazısı ile metnin kim tarafından yazıldığının tespitini sağlamaktır. Vasiyetin vasiyetçinin el yazısı dışında, daktilo veya bilgisayar gibi bir araç vasıtasıyla ya da başkasının el yazısı ile yazılması durumunda vasiyet geçersiz sayılır.

Düzenleme tarihinin bulunması ve bu tarihin el yazısı ile yazılması El yazılı vasiyetin geçerlik şartıdır. Düzenleme tarihinin vasiyetçi tarafından metne yazılmış olması gerekmektedir.  Bu tarihin başkası tarafından yazılması veya el yazısı dışında bir araçla vasiyetçi tarafından yazılmış olması, bu vasiyet türünün iptalini gerektirir.

İmza Miras Hukukunda taşıdığı anlam gereğince, imza atanın kimliğini tespit etmeye yarar. İmzanın kişinin kimliğinin tespit etmeye yönelik olması ispat için büyük önem arz eder. Bu sebeple imza atan vasiyetçinin, el yazısı ile imzasını atarken isim ve soyismini de yazmasında fayda vardır. İmzanın konumuna değinmemiz gerekirse, ispat açısından imzanın vasiyet metninin sonunda veya her sayfa sonunda yer almasında fayda vardır. Ayrıca kanunda imzanın el yazısıyla atılması şart koşulduğundan, imza yerine parmak basılması veya metnin elektronik imza(e-imza) içermesi, el yazılı vasiyetin geçersizliğine neden olur.

El Yazılı vasiyetin tevdii ise MK Madde 538/II uyarınca mümkündür. El yazılı vasiyetinin saklanmasını talep eden vasiyetçi, bu vasiyetini notere, sulh hakimine veya yetkili memura saklanmak üzere bırakabilir. Vasiyete yönelik gerçekleştirilen tevdii yani saklama işlemi talep üzerene gerçekleştirilir. Ayrıca sakalama işleminin, el yazılı vasiyetin geçerliliğine yönelik bir etkisi bulunmamaktadır.

Sözlü Vasiyetname Nedir?

Vasiyetçinin ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, hastalık, savaş gibi olağanüstü durumlar sebebiyle diğer vasiyet türlerinden birisini gerçekleştiremiyorsa, sözlü vasiyet yapabileceği MK Madde 539/1’da belirtilmiştir. Kanunda belirtilen sözlü vasiyetin gerçekleştirilebilmesi için bir takım şartlar öngörülmüştür. Bu şartlardan ilki, miras bırakanın olağanüstü bir hal içerisinde olmasıdır. İkinci şart ise, söz konusu olağanüstü hal sebebiyle resmi veya el yazılı vasiyetin uygulanamıyor olmasıdır. MK Madde 539’da belirtilen bu şartların birlikte var olması, sözlü vasiyetin geçerliliği için büyük bir önem arz etmektedir.

Miras bırakanın içinde bulunduğu olağanüstü durumun ortadan kalkması, bununla birlikte resmi ya da el yazılı vasiyet yapma imkanı doğması halinde, sözlü vasiyetin geçerliliği MK Madde 541’e göre bir ay sonra sona erer. Olağanüstü durumun ortadan kalmasından 1 ay sonra sözlü vasiyetin geçersiz olması, sözlü vasiyetin istisnai vasiyet olmasından kaynaklanmaktadır. İstisnai halin ortadan kalkması ile diğer vasiyet türleri uygulama alanı bulacaktır.

Sözlü vasiyetnamenin şekil şartını yönelik unsurlar MK Madde 539’un diğer fıkralarında belirtilmiştir. Bu unsurlardan ilki mirasbırakanın son arzularına tanıklık eden iki kişinin, onun iradelerine uygun vasiyet yazmalarıdır. Diğeri ise, tanıkların resmi vasiyette tanıklık için gerekli  şartlara sahip olmaları durumudur. Gaiplik kararı ve ölüm karinesine konu olacak olaylar açısından ise sözlü vasiyet uygulama alanı bulamaz.

Sözlü vasiyete yönelik tanıkların izleyebilecekleri yol MK Madde 540’da düzenlenmiş olup şu şekildedir:

• Miras bırakanın son arzusunu içeren yazılı bir metni mahkemeye sunmak
• Miras bırakanın son arzularını mahkemeye sözlü beyanla sunmak

Sözlü vasiyetnameye yönelik şekil şartlarının yerine getirilmesinden sonra uygulanacak olan işlem tanıkların belgeledikleri vasiyeti mahkemeye götürme işlemidir. Tanıklardan birisi, mirasbırakanın son arzularını, vasiyetin düzenlendiği yer ve tarihi de yazıp diğer tanıkla birlikte imzalar. Tanıkların imzaladıkları bu belgenin de en kısa sürede mahkemeye verilmesi gerekmektedir. Sözlü vasiyette tanıkların izleyebilecekleri diğer bir yol ise, vakit geçirmeksizin mahkemeye başvurarak, miras bırakanın son arzularını hakime iletmektir. Tanıklar tarafından gerçekleştirilen bu sözlü beyan neticesinde hakimin tutanak düzenlemesi gerekmektedir.

Vasiyetnamenin Teslim Edilmesi (Tevdi)

Mirasbırakanın ölümü bağlı tasarrufa yönelik hazırlamış olduğu vasiyetnamesinin kendisinin ölümünden sonra bulanması durumunda, derhal sulh hukuk mahkemesine teslim edilmesi MK Madde 595 uyarınca zorunlu tutulmuştur. Vasiyeti bulan kişilere, vasiyeti sulh mahkemesine teslim etmeye yönelik yükümlülük bu kanun maddesince tanımlanmıştır.  Vasiyetin sulh mahkemesine teslim edilmesi sorumluluğu onu bulan kişiyle sınırlı tutulmamış, ayrıca vasiyeti saklamakla yükümlü memurların da onu tevdi etmesi zorunlu tutulmuştur.

Vasiyetnameyi tevdi yükümlülüğünün doğabilmesi için vasiyetin bulunmuş olması yeterli sayıldığından, vasiyetin geçersiz olduğu iddiasında bulunulması, onu bulanın veya saklayanın teslim etme görevine engel olmaz. Kanunda açıkça belirtilen bu sorumluluğun yerine getirilmemesi neticesinde vasiyet, onu elinde bulunduran kişiden zorla alınabilmektedir. Kişinin tevdi yükümlülüğünün yerine getirmemesinden doğan zararlardan sorumlu tutulabileceği MK Madde 595/2’de açıkça zikredilmiştir.

Vasiyetnamenin Açılması

Vasiyetname‘nin teslim işlemi ilgililer tarafından tamamlandıktan sonra bir ay geçmeden  mirasbırakanın son yerleşim yeri olan sulh mahkemesince açılıp mirasçılara okunması gerekmektedir. Vasiyetin okunması işlemi tamamlandıktan sonra tutanağa geçirilerek hazır bulunan ilgililere imzalatılır ve işlem sonuçlanır (MK Madde 596). Vasiyetin okunacağı tarihe yönelik bilgiyi edinen mirasçıların veya davetlilerin vasiyetin okunacağı yere gelmemiş olmaları vasiyetin açılmasına engel değildir. Ayrıca vasiyetin okunma işleminin mahkemede yapılması zorunlu değildir. Bu işlemin miras bırakanın öldüğü evde gerçekleştirilmesinde engel yoktur. Ancak unutmamak gerekir ki mirasçıların saklı payları bulunmaktadır. Örnek vermek gerekirse sağ kalan eşin miras payı veya çocukların alacakları miras, vasiyetnamede herhangi bir miras bırakılmasa dahi bulunmaktadır.

Vasiyetnamenin açılmasıyla birlikte kanunda öngörülen zamanaşımı süreleri işlemeye başlamaktadır. Açılan vasiyete yönelik işleyen zamanaşımı süreleri şu şekildedir:

• Vasiyetin açıldıktan sonra mirasın reddi için 3 ay
• Vasiyetin açılmasından sonra İptal davaları için 10 yıl
• Vasiyetin açılmasından sonra Tenkis davaları için 10 yıl

Kanunda öngörülen bu süreler hakdüşürücü süreler olup, kullanılmamaları halinde bu haklar kaybedilir.

Vasiyetname Örneği ve Veraset İlamı

Vasiyetname açıldıktan sonra mirasçıları ilgilendiren kısımlara yönelik onaylı vasiyet örneği kendilerine tebliğ edilir. Ayrıca vasiyetname örneğinin tebliğine yönelik masraflar terekeye aittir. Nerede yaşadıkları veya oldukları bilinmeyen mirasçılara yönelik bildirim, ilan yoluyla gerçekleştirilir (MK Madde 597).

MK Madde 598’e göre, yasal mirasçılar veya vasiyet alacaklılarının talepleri doğrultusunda yasal mirasçı olduklarını gösteren resmi bir belgenin(veraset ilamı) noter veya sulh mahkemesince verileceği belirtilmiştir.

Vasiyetnamenin Geri Alınması ve Yok Edilmesi

Vasiyetname miras bırakanın ölüm anına kadar kendisi tarafından her an geri alınabilmekte veya yok edilebilmektedir. Miras Hukuku’na göre vasiyetin geri alınması işlemi şu durumlarda gerçekleşebilir:

• MK Madde 542 gereğice, vasiyetten sonra gerçekleştirilen ölüme bağlı tasarruf işlemiyle vasiyetten geri dönülebilir.
• Vasiyeti yok etmeye yönelik işlemin gerçekleştirilmesiyle geri alınabilir.(MK Madde 543)
• Vasiyette yer alan mala yönelik vasiyetle uyuşmayan tasarrufun gerçekleştirilmesiyle, vasiyet geri alınabilir.(MK Madde 544)

Yeni vasiyetname ile vasiyetin geri alınması veya vasiyetten dönülmesi durumunda, önceki tarihli eski vasiyet yürürlükten kalkar. Vasiyetten dönme işlemi resmi, el yazılı veya sözlü vasiyetle ya da miras sözleşmesiyle gerçekleştirilebilir.

Vasiyetnamenin geri alınmasında vasiyetçinin yok etme kastıyla bu fiili gerçekleştirmiş olması önem taşır. Yok etme işlemi, vasiyetnamenin yakılması, yırtılması gibi işlemlere maruz bırakılarak okunamayacak hale getirilmesiyle tamamlanır. MK Madde 543’e göre yok etme kastı bulunmadan miras bırakanın fiili ile yok olan vasiyet geri alınmış sayılmayacaktır.  Ancak hükümsüz sayılacak ve üçüncü kişinin kusuru varsa tazminat isteme hakkı doğacaktır. Vasiyetnamenin yok edilerek geri alınma işlemi el yazılı vasiyetlerde kolayca gerçekleştirilebilirken, resmi ve sözlü vasiyetlerde bu durum zorlaşmaktadır. Resmi veya sözlü vasiyetin yok edilmiş sayılabilmeleri için, resmi makamlarda saklanan örneklerinin de yok edilmesi gerekmektedir.

Miras bırakanın vasiyette yer alan mala yönelik, kendisi henüz sağken gerçekleştirdiği sağlar arası işlemler, MK Madde 544 gereğince vasiyeti ortadan kaldıracaktır.

Sık Sorulan Sorular

Vasiyetname konusunun anlaması adına aşağıda ziyaretçilerimizden gelen soruları derledik ve cevaplandırdık.

İlginizi çekebilecek diğer makalelerimiz.

• Mirastan Çıkarma Nedir?
• Miras Sözleşmesi Nasıl Yapılır
• Tenkis Davası