Kıdem Tazminatı Şartları

İşçiye tanınmış bir hak olan bu tazminatın elde edilebilmesi için kıdem tazminatı şartları öngörülmüştür. Kıdem tazminatı kanun tarafından tanınmış bir hak olup, iş akdinin sona ermesi halinde işveren tarafından işçiye ödenen paradır. Kıdem işverenin işçiyi keyfi suretle işten çıkarmasını önlemeye yarayan bir nevi caydırıcı teminat kurumu olarak adlandırılabilir.  İşçinin belirli bir süre o işte çalışmış olması ve kanunda belirtilen bir takım koşulları sağlaması kıdem tazminatı şartlarındadır. Kıdem tazminatına ilişkin emredici hükümler  4857 sayılı İş Kanununun aksine 1475 sayılı İş Kanunun 14. Maddesinde düzenlenmiştir. Kıdem tazminatı şartları ve bu hakka yönelik daha fazla bilgi almak için, hukuki danışmanlık hizmetine başvurmanız sizin faydanıza olacaktır.

Kıdem Tazminatı Şartları Nelerdir?

Bu tazminatı elde edebilmek için işçinin kıdem tazminatı şartlarını yerine getirmiş olması veya sahip olması gerekmektedir. Bu şartlardan ilki, işçinin iş kanuna tabi olan işçilerden olması gerekmektedir. İkincisi işçinin belirli bir kıdeme sahip olması gerekmektedir. Sonuncusu ise tazminatı elde edecek işçinin sözleşmesinin kanunda belirlenen hallerden biriyle sona ermiş olması gerekmektedir. Kıdem tazminatı şartlarının bir arada bulunmuş olması bu hakkın doğması için yeterlidir.

İşçinin İş Kanununa Tabi Olması

1475 sayılı İş Kanunun 14. Maddesinin ilk fıkrasında “bu kanuna tabi işçiler” denilmek suretiyle emredici hüküm açıkça belirtilmiştir. Kıdem tazminatı şartlarının yerine gelebilmesi için işçinin İş Kanuna göre işçi olması yeterli değildir. İşçinin bu kıdem tazminatı hakkından yararlanabilmesi için İş Kanuna tabi işçilerden olması gerekir.

İş Kanununa tabi olmayan yani kıdem tazminatından yararlanamayacak olup kanunda sayılan kişiler şunlardır:

• Deniz ve hava taşıma işlerinde çalışanlar,
• 50dahil olmak üzere 50’den az işçi çalıştırılan tarım ve orman işyerlerinde veya işletmelerinde çalışanlar,
• Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işlerinde çalışanlar,
• Bir ailenin üyeleri ve 3 üncü dereceye kadar (3 üncü derece dahil) hısımları arasında dışardan başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde,
• Ev hizmetlerinde çalışanlar,
• Çırak olarak çalışanlar,
• Sporcular,
• Rehabilite edilenler,
• Esnaf ve Sanatkarlar Kanunu Madde 2’ye göre üç kişinin çalıştığı işyerlerinde çalışanlar.

İşçinin Belirli Bir Kıdeme Sahip Olması

1475 sayılı İş Kanunun Madde 14’te“Feshedilmesi veya kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi veya işçinin ölümü sebebiyle son bulması hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet aktinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.” Denilmiştir.

Kıdem tazminatı hesabında fiilen çalışılmış sayılan süreler İş Kanunu Madde 55’te düzenlenmiştir. İş Kanunu Madde 55’te belirtilen sürelere burada değinilmeyecektir. Askıda sayılan süreler kıdem hesabında dikkate alınmayacak yalnız fiilen çalışılmış sürelere göre hesaplanacaktır. Fiilen çalışılmış sayılan sürelerin toplamının bir yıla ulaşması halinde işçi kıdem tazminatı şartlarını yerine getirip bu hakkı kazanmış olacaktır.

Kıdemle ilgili bir diğer şart ise, işçinin en az 1 yıl çalışma koşulunu aynı işverene ait işyerinde tamamlaması gerekmektedir. İşverenin farklı iş yerlerinde çalışmış olması kıdem tazminatı şartının gerçekleşmesine engel değildir. Yeter ki aynı işveren altında ve en az 1 yıl çalışmış olsun.

Sözleşmesinin Kanunda Belirtilen Haller ile Sona Ermesi

Her sona eren iş sözleşmesi neticesinde işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz. İş akdinin sadece 1475 sayılı İş Kanunun 14. Maddesinde belirtilen hallerden biriyle sona ermesi kıdem tazminatı şartlarının gerçekleşmesini sağlar. İş sözleşmesinin belirli veya belirsiz süreli iş sözleşmesi olması bir önem taşımamaktadır.

İş Kanunun Madde 14’te Sayılan Haller şunlardır;

• İş Kanunun 24. Ve 25/ II. Maddelerinde belirtilen haklı nedenle fesih sebeplerine dayanarak sözleşmenin feshedilmesi halinde işçi kıdem tazminatına hak kazabilecektir. Burada dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta, İş Kanunu madde 26’da belirtilen hak düşürücü sürelere riayet edilerek sözleşmenin feshedilmesidir.
• Yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları: İşçinin yaşlılık aylığı elde edebilmesi için kanunda belirtilen şartları yerine getirdiğini kanıtlayan belgeleri bağlı olduğu sandıktan elde ederek işverene sunması gerekmektedir.
• Yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla sözleşmenin feshi halinde: Belirtilen hallerin varlığı halinde işçinin sözleşmeyi feshedip, bağlı bulunduğu kurumdan alacağı söz konusu hak edişini belgeleyen içeriği işverene sunması halinde kıdem tazminatına hak kazanır.
• İşçinin Ölümü: İşçini hangi sebeple öldüğü fark etmeksizin kıdem tazminatı işçinin mirasçılarına ödeneceği kanunda düzenlenmiştir. Söz konusu kanunda “İşçinin ölümü halinde yukarıdaki hükümlere göre doğan tazminat tutarı, kanuni mirasçılarına ödenir.” Denilmiştir. Kıdem tazminatı şartlarına yönelik yukarıda yapılan açıklamalara göre, normal şartlarda işçinin ölümüyle birlikte kıdem tazminatı hakkı doğar. İşçinin ölümünün nasıl gerçekleştiğinin bir önemi bulunmamaktadır. Hatta işçi hakkında verilen gaiplik ve ölüm karinesi hükümlerine dayanılarak da kıdem tazminatı elde edilebilmelidir. Kanunu mirasçıların talep etmesi halinde bu kıdem tazminatı tutarı kendilerine ödenir.
• Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyle: İşçinin bedelli, kısa veya uzun dönem fark etmeksizin vatani görev için iş sözleşmesinin feshetmesi halinde kıdem tazminatı şartları yerine gelmiş olacaktır.
• Kadının Evlenmesi: Kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile iş sözleşmesini sona erdirmesi halinde kıdem tazminatına hak kazanır.
• Diğer Haller: Bahsetmemiz gereken bir diğer hal ise Türk Ticaret Kanununda düzenlenmiştir. TTK Madde 178’e göre tam veya kısmi bölünmenin varlığı halinde işçi bu duruma itiraz ederse, sözleşmesinin sona ermesi halinde kıdem tazminatı şartları gerçekleşeceği için, bu tazminatı elde edecektir.

Not: İş akdinin Madde 14’te sayılan sebepler dışında (işçinin istifası, anlaşma ile sona erdirme, işverenin ölümü vb.) sona ermesi durumunda kıdem tazminatının ödeneceği iş sözleşmesiyle kararlaştırılabilir.

Sık Sorulan Sorular

Kıdem tazminatı şartlarını tam anlamıyla anlamak adına aşağıda ziyaretçilerimizden gelen soruları derledik ve cevaplandırdık.

İlginizi çekebilecek diğer makalelerimiz.

• İş Sözleşmesinde Haklı Nedenle Fesih
• İşverenin Ücret Ödememesi Halinde İşçilerin Hakları
• İş Sözleşmesi Türleri